Engelse les aan kleuters, is dat effectief?

Steeds meer basisscholen bieden al vanaf de kleuters onderwijs aan in een vreemde taal, meestal Engels. Dat leidt er echter niet automatisch toe dat leerlingen die taal ook beter beheersen. Daarvoor is nodig dat de leraar de taal zelf voldoende beheerst én dat er voldoende lestijd voor de vreemde taal wordt ingeruimd.

Scholen die vroeg vreemdetalenonderwijs (vvto) aanbieden, onderwijzen een vreemde taal vanaf de kleuterklas. Meestal gaat het dan om Engels. Maar ook Duits, Frans of Spaans kunnen als vreemde taal worden aangeboden. Vvto is sterk in opkomst: in het jaar 2000 waren er nog minder dan 100 vvto-scholen. In 2019 waren dat er al meer dan 1.150, ongeveer 18% van alle basisscholen in Nederland.

Leidt vvto tot een grotere taalvaardigheid?

Voorstanders van vvto claimen dat leerlingen door vvto spelenderwijs een nieuwe taal leren begrijpen en spreken. Daarnaast stellen zij dat vvto hun algemene taalontwikkeling stimuleert en het leerlingen meer internationaal bewust maakt.  

Toch blijkt dat vvto-leerlingen de nieuwe taal niet altijd beter beheersen dan leerlingen die pas vanaf groep 7 Engelse les krijgen. Leerlingen die hun hele basisschoolperiode vvto-Engels kregen, zijn aan het einde van de basisschool niet beter in het verstaan van klanken die uniek zijn voor het Engels (en dus niet voorkomen in het Nederlands), dan leerlingen die pas vanaf groep 7 Engels volgden. Ook de Engelse woordenschat van basisschoolleerlingen die vvto krijgen is niet altijd beter dan die van leerlingen die nog geen Engels krijgen.

Taalniveau leraar en tijd zijn belangrijk

Om de taalontwikkeling in de vreemde taal te stimuleren lijkt het van belang dat leraren de vreemde taal zelf voldoende beheersen. Kleuters die Engelse les krijgen van een leraar met een bovengemiddelde Engelse taalvaardigheid (niveau C van het Europees Referentiekader voor taalvaardigheid), hebben een grotere Engelse woordenschat en betere kennis van de Engelse grammatica dan kleuters die les krijgen van een leraar met een minder goede Engelse taalvaardigheid. Ook de tijd die wordt besteed aan de vreemde taal speelt een rol: de Engelse woordenschat en grammaticakennis van kleuters die minimaal 60 minuten per week Engelse les krijgen is beter dan die van kleuters die minder dan 60 minuten of geen Engels krijgen.

Andere vakken in een vreemde taal onderwijzen

Scholen mogen tot 15 procent van de onderwijstijd aan een vreemde taal besteden. Om te voorkomen dat die tijd ten koste gaat van de andere vakken, kan het een optie zijn om andere vakken, zoals gym of biologie, in de vreemde taal te geven. Dit heet content and language integrated learning (CLIL). De vraag is dan of leerlingen de vreemde taal voldoende machtig zijn om de vakinhoudelijke kennis te begrijpen.

Sinds 2014 mogen in Nederland 17 scholen experimenteren met tweetalig primair onderwijs (tpo): zij bieden tot 50 procent van de lestijd aan in het Engels. Deze scholen passen dus CLIL toe. De Nederlandse taalvaardigheid (spelling en technisch lezen) en de rekenvaardigheid van deze leerlingen is gelijk aan die van leerlingen die minder of geen Engels krijgen. De Nederlandse taalvaardigheid en de rekenvaardigheid van leerlingen hebben dus niet te lijden onder het onderwijs in een andere taal, terwijl de Engelse taalvaardigheid wel verbetert.

Effectief vvto geven

• Scholen die willen beginnen met vvto kunnen informatie inwinnen bij Nuffic, de organisatie voor internationalisering in het onderwijs. Nuffic biedt ook subsidie aan scholen die vvto geven.
• Een nascholingscursus kan leraren helpen om Engels te geven aan kinderen en hun Engels op het gewenste niveau te brengen. Zo leren ze ook het Engels als voertaal te gebruiken in de klas.
• Besteed voldoende tijd aan Engels, in ieder geval meer dan één uur per week.
• Bedenk wat de leerdoelen zijn voor het Engels-onderwijs en geef die een prominente rol. Is het doel bijvoorbeeld om de Engelse woordenschat van leerlingen te vergroten? Besteed dan in de les voldoende aandacht aan dit onderdeel.

Meer weten?

• Engels in het kleuteronderwijs: hoe doe je dat?
• Hoe vvto in de praktijk wordt vormgegeven, met videobeelden uit verschillende klassen.
• Zo ontwikkel je je als leraar in het tweetalig onderwijs.
• Vroeg starten met Engelse les levert minimale effecten op.
• De Kennisrotonde heeft twee vragen beantwoord over vvto. Een gaat over de relatie tussen didactiek en leeropbrengsten (2016), de andere over het effect van vvto op de latere beheersing van Engels (2019).