Leer kinderen stap voor stap lezen en spellen
De methodiek ‘Zo leer je kinderen lezen en spellen’ helpt leerlingen stap voor stap met lezen en spellen. Het doel is om lees- en spellingachterstanden te voorkomen en leerlingen succeservaringen te laten opdoen. Door woorden en letters in categorieën te ordenen, krijgen leerlingen meer grip op de spelling en het lezen van woorden
In onderstaande video uit 2014 vertelt Marcel Schmeier, leerkracht in groep 3, over zijn ervaringen met de methodiek. Ook laat hij zien hoe zijn leesles verloopt. De methodiek ‘Zo leer je kinderen lezen en spellen’ (ZLKS) is ontwikkeld door orthopedagoog José Schraven. In de video licht zij de uitgangspunten toe.
Werken aan spellingsbewustzijn
Leerlingen leren met ZLKLS de letters, woorden of woorddelen in een denkbeeldig mapje in hun hoofd te plaatsen. De ordening in mapjes is eigenlijk een denksysteem. De leerkracht stelt vragen aan leerlingen zoals: ‘Waar hoort het woord bij?’, ‘Welke regel hoort daarbij?’, ‘Welke denkstappen moet je zetten?’ en ‘Kun je een ander voorbeeld geven van een soortgelijk woord?’ De leerlingen leren zo samen met de leerkracht te reflecteren op spelling, waardoor spellingbewustzijn ontstaat.
Ordenen van woorden en letters
Woorden en letters ordenen speelt een belangrijke rol bij ZLKLS. Dit gebeurt in twee fases:
1. Klankzuivere periode
In de klankzuivere periode worden letters in vier groepen verdeeld: medeklinkers, korte klanken, lange klanken en twee-teken-klanken.
2. Niet klankzuivere periode
In de niet klankzuivere periode worden woorden of woorddelen in categorieën geordend en gekoppeld aan een spellingregel. Denk bijvoorbeeld aan de categorie aai-, ooi- en oei-woorden waarbij je de ‘i’ schrijft maar de ‘j’ hoort. Als leerlingen weten bij welke categorie een woord hoort, geeft dit houvast en kunnen ze de bijpassende spellingregel makkelijker oproepen vanuit hun geheugen.
Letters aanleren met klankgebaren
Ook het prikkelen van meerdere zintuigen is een belangrijk uitgangspunt van de methodiek. Bij oefeningen wordt gelijktijdig gebruikgemaakt van visuele, auditieve én motorische instructie.
Dit gebeurt bijvoorbeeld bij het aanleren van de letters. Leerlingen leren niet alleen de klank en het teken van een letter, maar ook een klankgebaar. Dit klankgebaar past bij de vorm van de letter. Zo komen gelijktijdig de zintuigen tast, gehoor en zien aan bod, wat leerlingen ondersteunt bij het aanleren van letters.
Elke dag een dictee
Ook herhaling en toetsing is een belangrijk onderdeel van de methodiek. Elke dag geeft de leerkracht een auditief dictee. Dit wordt ingezet als oefenstrategie en niet als controledictee. Het dictee begint met het activeren van bestaande voorkennis. Vervolgens verwoorden leerlingen hun denkproces, waardoor de leerkracht onmiddellijk ziet waar en bij welke leerling extra hulp nodig is.
Meer weten?
- Luister de Tjipcast aflevering over hoe je kinderen goed leert lezen en spellen.
- Lees het interview met José Schraven in Juf en Meester waarin ze terugblikt op de ontwikkelingen in het Nederlandse lees- en spellingonderwijs.
- In het artikel Zo leer je kinderen (lezen en) spellen! in Tijdschrift Taal lees je meer over ZLKLS.
- Lees de tips voor Zo leer je kinderen lezen en spellen in groep 3.
- Lees meer over klankbewust leren in lezen in het Praxisbulletin.
- In het artikel Lage ‘leuk-factor’, verbluffend succes lees je over de kracht van de sobere instructie bij ZLKLS.
