Zo leer je kinderen lezen en spellen
De methodiek Zo leer je kinderen lezen en spellen (ZLKLS) is een aanpak voor het lees- en spellingsonderwijs met een gestructureerde instructie. Het voorkomen van lees-en spellingachterstanden en opdoen van succeservaringen bij leerlingen staat bij deze methodiek voorop. Het ordenen van woorden en letters in categorieën speelt een belangrijke rol. Dat geeft leerlingen houvast bij het lezen en schrijven van woorden.
In de video vertelt Marcel Schmeier, leraar groep 3, over zijn ervaringen met de methodiek en zie je hoe een leesles verloopt. De methodiek ZLKS is ontwikkeld door orthopedagoog José Schraven. In de video licht zij de uitgangspunten toe.
ZLKLS helpt bij spellingsbewustzijn
Leerlingen leren met ZLKLS de letters, woorden of woorddelen als het ware in een mapje te plaatsen in hun hoofd. De ordening in mapjes is eigenlijk een denksysteem. De leraar stelt vragen aan leerlingen zoals: Waar hoort het woord bij? Welke regel hoort daarbij? Welke denkstappen moet je zetten? Kun je een ander voorbeeld geven van een soortgelijk woord? Zo leren leerlingen samen met de leraar te reflecteren op spelling en ontstaat er spellingbewustzijn.
Ordening is belangrijk bij ZLKLS
Bij de methodiek Zo leer je kinderen lezen en spellen speelt ordening van woorden en letters een belangrijke rol. Dit gebeurt in twee fases:
- Klankzuivere periode
In de klankzuivere periode worden letters in vier groepen verdeeld: medeklinkers, korte klanken, lange klanken en tweetekenklanken.
- Niet klankzuivere periode
In de niet klankzuivere periode worden woorden of woorddelen in categorieën geordend en gekoppeld aan een spellingregel. Denk bijvoorbeeld aan de categorie aai-, ooi- en oei-woorden waarbij je de i schrijft maar de j hoort. Als leerlingen weten bij welke categorie een woord hoort, geeft dit houvast en kunnen ze de bijpassende spellingregel makkelijker oproepen vanuit hun geheugen.
Letters aanleren met klankgebaren
Ook het prikkelen van meerdere zintuigen is een belangrijk uitgangspunt van de methodiek. Het is bewezen dat je het beste leert als je zoveel mogelijk zintuigen prikkelt tijdens het leren. Daarom is het belangrijk dat je zo veel mogelijk gelijktijdig gebruik maakt van visuele, auditieve én motorische instructie.
Een sterk voorbeeld hiervan is de manier van aanleren van letters bij ZLKLS. Bij elke letter leer je niet alleen de klank en het teken, maar ook een klankgebaar. Dit klankgebaar past bij de vorm van de letter. Hierdoor komen gelijktijdig de zintuigen tast, gehoor en zien aan bod en dat biedt een krachtige ondersteuning bij het aanleren van letters.
Elke dag een dictee
Herhaling en toetsing is een belangrijk onderdeel van de methodiek. De leraar geeft dagelijks een auditief dictee als oefenstrategie en niet als controledictee. Het begint met activeren van bestaande voorkennis. Vervolgens verwoorden leerlingen hun denkproces zodat de leraar onmiddellijk ziet waar en bij welke leerling er (nog) problemen zijn. Bij het afnemen van het dictee benut de leraar meerdere zintuigen wat positief is voor het leerproces.
Meer weten?
- In het artikel Zo leer je kinderen (lezen en) spellen! in Tijdschrift Taal lees je meer over ZLKLS
- Lees de tips voor Zo leer je kinderen lezen en spellen in groep 3
- Lees meer over klankbewust leren in lezen in het Praxisbulletin
- In het artikel Lage ‘leuk-factor’, verbluffend succes lees je over de kracht van de sobere instructie bij ZLKLS
