Daag leerlingen uit met vakoverstijgende opdrachten
UniC, school voor havo en vwo in Utrecht, daagt leerlingen uit met challenges, vakoverstijgende opdrachten met een maatschappelijk thema. De opdrachten zijn zo realistisch mogelijk. Leerlingen werken in teams volgens de design thinking methode om zo het vraagstuk op te lossen. Onderzoeken, ondernemen en samenwerken staan hierbij centraal.
Gedurende acht weken bedenken leerlingen in groepjes een innovatieve en creatieve oplossing voor een zo realistisch mogelijk probleem. Bijvoorbeeld een oplossing voor de stijgende zeespiegel, of een vorm voor zinvolle ontwikkelingssamenwerking. Ook kunnen zij aan de slag met het creëren van de ideale stad in 2050 of een manier bedenken voor duurzaam omgaan met energie.
De challenges sluiten aan bij de motivatie, belevingswereld en omgeving van leerlingen. Tijdens de opdrachten worden leerlingen gestimuleerd om digitale tools effectief in te zetten. Per week zijn er twee lesuren ingeroosterd om aan de opdrachten te werken en per jaar werken alle bovenbouwleerlingen aan drie verschillende challenges.
Voorbereiding op de echte wereld
Tijdens een challenge doen de leerlingen van UniC in Utrecht niet alleen kennis op, maar leren zij deze kennis ook direct toepassen in een betekenisvolle opdracht. Doordat de opdracht vakoverstijgend is, leren zij de verschillende vakinhouden met elkaar verbinden. Daarmee worden leerlingen voorbereid op de echte wereld.
Daarnaast oefenen de leerlingen tijdens een challenge diverse vaardigheden zoals feedback geven, reflecteren op het eigen werk en samenwerken met klasgenoten en echte opdrachtgevers. Doordat leerlingen zelf de vorm voor de oplossing van de challenge mogen bepalen, ontwikkelen zij ook hun creativiteit en probleemoplossend vermogen.
Design Thinking methode
De leraren werken vanuit een ontwerpcyclus die geïnspireerd is op de design thinking methode. Design Thinking in de klas zet aan tot onderzoekend en ontwerpend leren. Voor wie maak je iets en waarom? En hoe pak je het vervolgens aan? De methodiek design thinking werkt volgens een vaste cyclus van vier stappen die leidt tot creatieve en innovatieve oplossingen.
1. De ontdekkingsfase
In deze fase laten de leerlingen zich inspireren en leven ze zich in in de doelgroep of gebruiker. Leerlingen verzamelen zoveel mogelijk bronnen (interviews of data) en beoordelen deze op de kwaliteit en betrouwbaarheid. Op basis hiervan maken zij een totaalplaatje van de situatie.
2. Scherpstellen
Vervolgens stellen de leerlingen de situatie scherp. Ze zoomen in op een ‘deelprobleem’ en werken gericht naar een plan toe. Ze stellen kort en krachtig vast wat het probleem is en kijken welke oplossingen er al bestaan.
3. Ontwerpen en prototypen
Pas dan start de ontwerpfase. Leerlingen werken concreet oplossingen uit, maar alleen nog in prototypes. Dit zijn snelle, kleine probeersels waar leerlingen feedback op vragen en die ze ook direct kunnen weggooien of aanpassen als ze niet voldoen. In deze fase gaan de leerlingen écht aan de slag met een oplossing. Ze bedenken, maken of organiseren iets voor een eindgebruiker.
4. Delen en testen
Het is de taak van leerlingen dat de betrokkenen altijd tevreden zijn met het eindproduct. Delen en testen is daarom cruciaal in deze cyclus. Feedback vragen en blijven schaven zijn hierbij belangrijk. In de slotfase presenteren de teams hun prototypes met een pitch aan de gebruiker en het grote publiek. Daarnaast reflecteren ze op het succes van het project en het groepsproces.
Rol van de leraar
Enerzijds is de leraar vakexpert, anderzijds stelt de leraar zich op als coach omdat de leerlingen zelf aan het roer staan. De leraar begeleidt leerlingen op een procesgerichte manier bij hun leerproces.
Om leerlingen structuur te bieden ontwikkelden leraren Hanneke de Graaff en Annet Willigenburg de Challenge Game. In de vorm van kaarten hebben zij verschillende werkvormen uitgewerkt waarmee de leerlingen elke fase van de cyclus kunnen doorlopen.
Zelfsturend werken met scrum
Tijdens een challenge werken leerlingen intensief samen aan een grote opdracht. Om het groepswerk effectief te organiseren werkt UniC met EduScrum. Bij EduScrum is elke leerling betrokken bij het plannen en verdelen van taken. De teams werken stap voor stap de taken af en houden de voortgang op een scrumbord bij. Door de heldere kaders weet elke leerling wat hem of haar te doen staat en kunnen de teams zelfsturend werken.
Meer weten?
- Maaike Koopman van de Eindhoven School of Education en leraren van de Academische Opleidingsschool (AOS) Zuidoost Brabant deden onderzoek naar hoe levensechte opdrachten diep leren bevorderen.
- Tijdens de les Schuldig of onschuldig leren leerlingen uit 4 en 5 vwo wat feiten en waarheidsvinding met elkaar te maken hebben.
- Op Mavo aan Zee in Den Helder werken de secties aardrijkskunde, geschiedenis en economie samen om vakoverstijgende lessen mens en maatschappij te geven.
- Op het Technasium staan onderzoekend en ontwerpend leren ook centraal.
- Ga aan de slag met de Design Thinking Toolkit van Stichting Wereldkidz, PO-Raad en Kennisnet.
