Wat maken leerlingen mee online: vragen en gesprekstips
Digitale vaardigheden zijn belangrijker dan ooit, want leerlingen brengen veel tijd door online. Dat doen ze thuis en op school. Daarom is het verstandig om ook in de klas met leerlingen te praten over wat ze online meemaken. Hoe je dat doet? Deze 4 praktische gesprekstips en voorbeeldvragen helpen je verder.
Berichten sturen via WhatsApp of Snapchat, video’s kijken op YouTube en online gamen. Om erachter te komen wat leerlingen allemaal doen online en waar hun interesses liggen, kun je aan de hand van een aantal gespreksvaardigheden leerlingen digitaal vaardiger maken.
Hoe praat je met leerlingen over het leven online?
Tip 1: Stel open vragen
Stel open vragen om met je leerlingen over internet te praten. Soms is een gesloten vraag nodig om verder te komen in een gesprek. Maar waarschijnlijk krijg je een betere interactie met vragen, zoals:
- Wanneer gaat iemand te ver op WhatsApp, waar ligt jouw grens? Als iemand een fatsoensgrens overgaat in de app-groep, wanneer verdient hij of zij een straf?
- Welke straf vind jij dan passend?
Tip 2: Stel prikkelende vragen
Door leerlingen serieus te nemen, stimuleer je ze na te denken en een mening te geven. Dit doe je door ze uit te dagen met vragen waarmee je ze aan het denken zet. Stel daarom prikkelende vragen die de verbeelding van leerlingen aanspreekt, zoals:
- Welke foto’s mag Instagram van jou verkopen aan bedrijven om ze te gebruiken in reclamecampagnes? En wat voor soort foto’s niet?
Tip 3: Steek het gesprek positief in
Het is een misvatting om te denken dat leerlingen zich aan de lopende band misdragen op internet. Tussen jongeren bloeit kameraadschap en liefde volop, ook digitaal. Op WhatsApp, Snapchat en Instagram regent het geen gifpijlen maar liefdeshartjes. Steek een gesprek over de online activiteiten van leerlingen dan ook positief in, zodat het gesprek over moeilijke onderwerpen mogelijk is. Gebruik bijvoorbeeld onderstaande voorbeeldvragen:
- Hoe ontstaan online conflicten? Hoe los je ze weer op? Hoe voorkom je ze? Begin het gesprek positief, niet vanuit je zorgen over de dingen die mis kunnen gaan. Ga uit van de kracht van jongeren en hun vermogen om de (digitale) wereld positief te veranderen. Vraag juist ook naar het goede.
- Wat is het mooiste dat iemand voor jou heeft gedaan of tegen je heeft gezegd via social media?
Tip 4: Houd rekening met leeftijd en niveau van de leerling
Jonge leerlingen zijn benieuwd naar je mening, en die kun je dus best zo nu dan geven. Dat helpt ze. Bij oudere leerlingen doe je er meestal beter aan te wachten met het geven van je mening. Geef ze de ruimte om zelf tot een mening te komen, al is dat niet voor iedereen even makkelijk. Er zijn twee soorten vragen die je kunt stellen:
- Vraag leerlingen om hun digitale leefwereld te beschrijven. Dit kan door een ‘plaatje’ te maken. Bijvoorbeeld: wat is de grappigste Snapchat-emoji die je hebt gekregen? Wil je deze eens laten zien?
- Vraag naar meningen en argumenten. Instagram zegt dat kinderen, jonger dan 13 jaar, geen account aan mogen maken. Waarom denk je dat dit zo is? Ben je het ermee eens?
25 vragen over internet
Om het gesprek met leerlingen nog beter te voeren, publiceert Kennisnet 25 vragen over internet. De reeks bevat 4 onderwerpen met ieder 25 hulpvragen om met leerlingen te praten over hun online leven:
Hoe was het vandaag online?
Met de 25 vragen Hoe was het vandaag op het internet? kunnen ouders en leraren met 10- tot 16-jarigen praten over wat ze zoal meemaken online.
Wat is goed of fout?
Leerlingen kunnen het slachtoffer worden online, maar ze kunnen ook dader zijn. Daarom is online pesten een belangrijk thema om te bespreken. Hoe praat je met leerlingen over je veilig voelen online en internetcriminaliteit? Met deze 25 vragen bespreek je wat het verschil is tussen goed en fout gedrag.
Hoe bewaak jij je privacy?
Stel je leerlingen de vraag: hoe bewaak jij je privacy online? De kans is groot dat zij geen antwoord weten. Met deze 25 vragen bespreek je hoe ze hun privacy beter beschermen.
Naar welke vlogs kijk jij?
Welkom in de wereld van de vloggers en de influencers. Leerlingen bekijken en delen deze video’s non-stop via social media en YouTube. Deze 25 vragen helpen leraren om leerlingen over dit onderwerp te praten.
Meer weten?
- De artikelreeks ‘25 vragen over internet’ is een bewerking van de bijlagen uit het Handboek Digitale geletterdheid van Remco Pijpers, strategisch adviseur digitale geletterdheid bij Kennisnet en expert op het gebied van jeugd en digitale media.
- Digitale geletterdheid wordt een verplicht onderdeel van het curriculum. Daarom is het goed om nu vast aan de slag te gaan om een visie op digitale geletterdheid te ontwikkelen.
- Tijdens de coronacrisis en het onderwijs op afstand werd duidelijk dat niet alle leerlingen digitaal vaardig zijn. Met deze 5 tips help je leerlingen op weg met digitale geletterdheid.
