Deze werkvormen maken differentiëren in de klas eenvoudig

Wat is differentiëren en hoe kun je dat op een eenvoudige manier toepassen in de les? Met deze vragen gingen Wies Admiraal, Frank Gaarthuis en Michelle Gesink, leraren van het Coornhert Lyceum in Haarlem, op zoek naar laagdrempelige methoden om te differentiëren in de les. Ze hebben werkvormen ontwikkeld waarmee je iedere les kunt ombouwen naar een gedifferentieerde les.

De drie leraren hebben afgelopen jaren diverse lesvormen bedacht en uitgeprobeerd om beter rekening te houden met de verschillen tussen leerlingen. Het resultaat van hun zoektocht is een praktische aanpak waarmee je direct kunt beginnen met differentiëren in de les. In hun boek ‘Ik ga differentiëren, praktisch handboek voor docenten in het vo’ hebben ze hun werkvormen gebundeld.

Dataverzameling ondersteunt differentiëren

De aanpak van Admiraal, Gaarthuis en Gesink begint met dataverzameling. Ze brengen met bijvoorbeeld quizsoftware of zelfevaluaties in kaart of leerlingen de leerstof beheersen. Afhankelijk van de uitkomsten kun je gedifferentieerde lessen ontwerpen en werkvormen kiezen. Enkele voorbeelden van deze werkvormen zijn:

• Het VIP-arrangement: leerlingen die een leerdoel nog niet hebben gehaald krijgen een verlengde instructie. De anderen werken aan nieuwe opdrachten.
• De busbaan: leerlingen worden afhankelijk van hun niveau ingedeeld in een bepaalde ‘baan’ in het lokaal. Voor iedere baan is er een andere activiteit afgestemd op het niveau van de leerlingen.
• Rolbewust differentiëren: leerlingen vervullen verschillende rollen bij het uitvoeren van een opdracht.

Laagdrempelige aanpak om te differentiëren

Admiraal, Gaarthuis en Gesink hebben een breed scala aan werkvormen voor verschillende typen differentiatie verzameld. Hun benadering is laagdrempelig, waardoor leraren hun bestaande lessen eenvoudig kunnen ombouwen naar gedifferentieerde lessen. Ze geven tips voor dataverzameling, bijvoorbeeld over gebruik van quizsoftware. Maar je kunt leerlingen ook zelf met smileys laten aangeven hoe goed ze een onderwerp beheersen. Ze laten ook zien welke klasopstellingen geschikt zijn bij de lesvormen. Bijvoorbeeld bij de ‘speeddate’ zitten leerlingen in groepjes van twee tegenover elkaar. Een ander voorbeeld is de ‘visgraat’, een variatie op de traditionele busopstelling, geschikt voor zelfstandig werken. Leerlingen draaien hun tafel ongeveer dertig graden van degene naast hen af.

Meer weten

• Eenvoudig differentiëren door lestaken om te draaien
• Lees meer over het antwoord van de Kennisrotonde: Leren leerlingen in de onderbouw beter met convergente of divergente differentiatie?