Versterk burgerschap in de klas met fotoproject
Jeroen Swolfs fotografeerde het straatleven in alle hoofdsteden van de wereld met als doel een positiever beeld van de mensheid te geven. Dit resulteerde in het fotoproject Streets of the World waarin onderwerpen als identiteit, diversiteit, mensenrechten en vrede terugkomen. Leraar Frans Liesbeth Breek ontwikkelde er een lespakket bij.
Het uitgangspunt van het gratis lespakket Streets of the World op school is (wereld)burgerschap. De foto’s bieden talrijke mogelijkheden om met leerlingen in gesprek te gaan over belangrijke thema’s van (wereld)burgerschap en hierover een mening te vormen. Daardoor wordt ook het kritisch denken van de leerlingen gestimuleerd.
Het lespakket is geschikt voor groep 7-8 van het basisonderwijs en leerlingen van het voortgezet onderwijs. De activiteiten variëren van korte werkvormen van tien minuten tot langere projecten die over meerdere lessen worden verdeeld.
Vakoverstijgende lessen
De lessen en werkvormen van het lespakket Streets of the World op school kun je bij elk vak integreren. Burgerschap gaat verder dan vakken als aardrijkskunde, geschiedenis en maatschappijleer. Zo integreert Liesbeth Breek het lespakket in haar lessen Frans. Breek: “Taal is bij mij het voertuig. Het doel is het vormen van zelfstandig denkende wereldburgers, maar de foto’s bespreken we in het Frans. Ook de antwoorden schrijven de leerlingen in het Frans. Op deze manier wordt zowel de Franse taal als wereldburgerschap gestimuleerd.”
Slow looking
In het lespakket bij Streets of the World is de methodiek Slow Looking een belangrijk onderdeel. Deze methodiek daagt leerlingen uit om verder te kijken dan wat de ogen bij een eerste indruk zien. Er worden werkvormen toegepast waardoor leerlingen de tijd nemen om goed naar een foto te kijken. Zo ontdekken ze meerdere lagen in een foto en wordt observeren en kritisch denken samengebracht. Daarmee helpt Slow Looking leerlingen om zelfstandig denkende wereldburgers te worden.
Een manier waarmee je leerlingen vertraagd laat kijken is bijvoorbeeld de werkvorm ‘Looking ten times two’. De leerlingen kijken gedurende minimaal 60 seconden naar een foto. Hierna noteren ze tien woorden of zinnen die een aspect van de foto beschrijven. Daarna kijken ze opnieuw naar de foto en proberen ze nieuwe elementen te ontdekken. Door dit klassikaal te bespreken ontstaat er respect voor elkaars interpretaties.
Verschillende interpretaties en standpunten
Leerlingen leren tijdens de lesactiviteiten vooral zelfstandig te denken. Breek gebruikt schriftelijke en mondelinge werkvormen die afkomstig zijn van The Artful Thinking Palette van Harvard University. Met deze werkvormen worden zes manieren van denken gestimuleerd:
- ondervragen en onderzoeken
- observeren en beschrijven
- vergelijken en verbinden
- onderzoeken van standpunten
- beredeneren
- inzicht in complexiteit
Een voorbeeld van een werkvorm waarbij leerlingen de routine ‘onderzoeken van standpunten’ oefenen is de ‘Step inside’. De leerlingen kijken nauwkeurig naar een foto en kiezen een persoon van deze foto. Hierna beantwoorden ze de volgende vragen:
- Wat kan deze persoon zien en voelen?
- Welke gedachten heeft deze persoon?
- Wat zou belangrijk zijn voor deze persoon?
Vervolgens schrijven zij een tekst vanuit deze persoon waarin er antwoord wordt gegeven op bovenstaande vragen. Tot slot delen de leerlingen hun geschreven teksten met elkaar en ontdekken zij dat er vanuit één foto verschillende interpretaties en standpunten kunnen ontstaan.
Meer weten?
- Op de website van Streets of the World vind je meer informatie over het lespakket en kun je het gratis downloaden.
- Kijk op de website van Nuffic over wereldburgerschap voor alle onderwijssectoren.
- In het vakportaal Burgerschap van SLO vind informatie, instrumenten en voorbeelden om burgerschap op school en in je lessen te versterken.
- Het onderwijsproject beeldkraken leert leerlingen ook kritisch kijken naar beeld.
