praktijk

po vo

Hoe houd je digitaal orde?

De redactie bijgewerkt op 2 januari 2023

Orde houden is één van de basisvoorwaarden voor het laten slagen van een les, maar hoe doe je dat tijdens een les op afstand? Hoe maak je op een positieve manier contact en voorkom je dat leerlingen netflixen of gamen tijdens jouw uitleg? Lees de praktische tips om digitaal orde te houden.

Veel leraren merkten dat orde houden tijdens onderwijs op afstand een flinke uitdaging is. De ervaringen zijn zowel positief als negatief. In het begin van de coronacrisis waren er vooral veel grappige ervaringen, zoals leerlingen die elkaars camera of microfoon uitzetten. Maar in de loop van de tijd kwamen er ook negatieve ervaringen bij, waardoor het houden van orde op afstand extra belangrijk werd. Leerlingen deelden foute plaatjes met elkaar of keken een serie tijdens de les. Maar orde houden op afstand gaat over meer dan alleen leerlingen die online de grenzen opzoeken.

Relatie bepaalt prestatie

De relatie tussen leraar en leerling is bepalend voor de prestatie van de leerling. Als een leerling je aardig, oprecht en eerlijk vindt, zal hij eerder voor je willen werken dan wanneer dat niet het geval is. Een leerling moet jouw leiderschap accepteren. Dat geldt ook tijdens lessen op afstand. Een veilige omgeving creëren is belangrijk, want dan voelen leerlingen minder de behoefte om de sfeer te verstoren. Een aantal tips om de relatie te versterken met leerlingen tijdens een digitale les: 

• Kom voordat de les begint al online, zodat je iedereen persoonlijk welkom heet. Vraag leerlingen hoe het met ze gaat.
• Laat je leerlingen weten dat je ook op andere momenten bereikbaar bent als er iets speelt, of als een leerling iets niet snapt.
• Bied aan om één-op-één (digitaal) af te spreken als je merkt dat een leerling problemen heeft. 
• Geef complimentjes als een leerling goed heeft gewerkt, of actief heeft deelgenomen aan de les.  

Praktische tips van leraren 

De lerarenambassadeurs van Leraar24 hebben leraren gevraagd om tips te geven om op afstand orde te houden. Hieronder vind je een selectie van de tips.

Verdiep je in de techniek       

Gebruik de juiste software om les te geven en zorg ervoor dat je goed begrijpt hoe het werkt. Bij Microsoft Teams is het bijvoorbeeld belangrijk om de vergaderopties zo in te stellen, dat alleen jij als leraar het eigenaarschap hebt of de organisator bent. Dit voorkomt gerommel met het aan- of uitzetten van elkaars microfoon of camera.

Zorg voor duidelijke communicatie

Maak een goede planning. Het is belangrijk dat leerlingen weten wat er van ze verwacht wordt. Deel jouw planning aan het begin van de les. Dit kan bijvoorbeeld via een bericht in de chat. Laat zien wat je van de leerlingen verwacht en maak de leerdoelen duidelijk. Petra Hatley van onderwijsadviesbureau Les&more heeft een aantal tips:

• Benoem de belangrijkste regels en eventuele consequenties voor het meedoen tijdens de les, het plaatsen van chatberichten en het maken van huiswerk. Wanneer leerlingen jouw digitale les verstoren, kun je de escalatieladder inzetten: geef een korte waarschuwing tijdens de les, ga na de les een individueel gesprek aan waarin je de kaders aangeeft, bespreek het voorval met de mentor en neem contact op met de ouders.
• Zorg dat het huiswerk duidelijk is: wat de opdracht is, waar het staat, wanneer het ingeleverd moet zijn en wanneer je het beoordeelt. 
• Geef gerichte feedback op het gemaakte werk. Leerlingen vinden het fijn wanneer ze merken dat hun werk er toe doet.

Bouwen aan de relatie

• Controleer de aanwezigheid van de leerlingen. Benoem bij de start van de les dat alle leerlingen zich op dat moment aan moeten melden via de chat. Registreer eventuele afwezigheid en laat zien dat je dit opgemerkt hebt. Tijdens de les kun je gerichte vragen stellen aan een bepaalde leerling om tussentijds gamen of netflixen onmogelijk te maken.
• Stel jezelf de vraag of het noodzakelijk is om de hele groep online te hebben of een deel. Soms is het eenvoudiger om aan relaties te bouwen als je met kleine groepjes werkt en leerlingen zich iets vrijer voelen om te communiceren.
• Geef een leerling af en toe de verantwoordelijkheid over het volgen van een (deel van een) les. Houd daarbij wel de voortgang van de leerlingen in de gaten. Het is ook mogelijk om de les op te nemen, zodat leerlingen de les kunnen terugkijken.

Gebruik actieve werkvormen

• Maak gebruik van activerende werkvormen. Leerlingen blijven dan meer gemotiveerd en houden hun aandacht bij de les. Bekijk de video van Martijn Koops, waarin hij aangeeft hoe je gebruikmaakt van verschillende devices en hoe je een quiz maakt met leerlingen. Hoe meer zij bezig zijn met onderling overleg en het opzoeken van antwoorden, hoe minder ze kunnen gaan gamen. 
• Maak gebruik van energizers, zodat leerlingen bewegen en energie krijgen. Laat leerlingen bijvoorbeeld een voorwerp ophalen die een connectie heeft met jouw lesthema en vraag enkele leerlingen om hun keuze toe te lichten. Zo blijven ze bij de les. Verras de leerlingen door een quiz, Kahoot of poll in te zetten.

Zorg voor een goede voorbereiding

Net als in een gewone les is een goede voorbereiding belangrijk bij een les op afstand. Dat geeft je zekerheid en versterkt jouw leiderschap. Wanneer je bijvoorbeeld gebruikmaakt van de optie ‘schermdeling’ in Teams moet alles daarvoor klaar staan. Aantekeningen kun je van tevoren maken. Dat geeft rust en het voordeel dat je het snel en makkelijk na de les met de leerlingen kunt delen.

Online toetsen blijft lastig

Omdat leerlingen buiten het beeld van de leraar gebruik kunnen maken van alle mogelijke hulpmiddelen, is het afnemen van toetsen op afstand een lastig punt. Individuele mondelinge toetsen zijn het meest betrouwbaar, maar tijdrovend. Wil je toch online toetsen afnemen, bekijk dan de tips van Edualdo:

• Met LessonUp kun je leerlingen volgen, feedback geven en video’s of audiofragmenten met uitleg toevoegen.
• Bekijk het artikel met 13 tips om online spieken te voorkomen van Learnbeat.

Online lessen met vallen en opstaan

Digitaal lesgeven kost veel energie. Waarom dat zo is, legt onderwijsadviseur Wilfred Rubens uit in zijn blog Is live online communiceren meer vermoeiend/belastend dan face-to-face communiceren? Zo is lichaamstaal moeilijker te verwerken en je wordt voortdurend afgeleid doordat je jezelf en anderen steeds in beeld ziet. Daarom stelt hij voor niet altijd de camera te gebruiken.

Voor veel leraren was het volledig online verzorgen van lessen en orde houden tijdens de coronaperiode een nieuwe ervaring. Daarvoor gold, net als voor iedereen die iets nieuws doet, dat je fouten moet durven maken en bereid moet zijn te leren van die fouten. Het is belangrijk om als collega’s samen te werken en positief te blijven. En ook om mild te zijn voor jezelf en vertrouwen te hebben.

Meer weten?

• In het artikel Hoe houd je vriendelijk orde lees je hoe leraren van het Pieter Nieuwland College in Amsterdam zochten naar een goede manier om orde te houden.
• In het speciaal onderwijs hebben leerlingen nog meer behoefte aan structuur, rust en orde.