Met Close Reading wordt begrijpend lezen wél leuk

Van het herkennen van signaalwoorden worden leerlingen geen betere lezers. Door de inhoud van de tekst centraal te zetten en die samen te doorgronden, wordt begrijpend lezen een stuk leuker. Close Reading is een methodiek waarmee je dat kunt doen.

“Nederland is een van de weinige landen met begrijpend lezen als apart vak. Toch scoren we niet beter als je kijkt naar internationale toetsresultaten”, vertelt Tony van Dalen van onderwijsadviesbureau Expertis. Haar ideaalbeeld: begrijpend lezen integreren in andere vakken en in thematisch onderwijs. Maar veel scholen zijn daar nog niet aan toe. En houden vast aan begrijpend lezen als apart vak.

Durf de methode los te laten

Begrijpend lezen richt zich vooral op het aanleren van leestechnische strategieën, zoals het vinden van signaalwoorden en verwijswoorden. Volgens Van Dalen gaat het daar te vaak over en wordt voorbijgegaan aan de inhoud van de tekst zelf. “Dat de inhoud boeiend is en je er ook nog wat van kan leren, verdwijnt helemaal naar de achtergrond.” Maar hoe zit het dan met die lesmethodes? Die staan toch vol leestechnische strategieën? “Een methode is een hulpmiddel, geen doel”, aldus Van Dalen. Daarom adviseert ze om de tekst centraal te zetten, door bijvoorbeeld met de klas in gesprek te gaan over een uitdagende tekst met een prikkelend onderwerp. 

De tekst centraal zetten met Close Reading

Een goede manier om de tekst centraal te zetten, is door gebruik te maken van Close Reading. Leerlingen lezen de tekst dan meerdere keren, maar doen dat steeds met een ander doel. Zo leren ze teksten echt te doorgronden. Op die manier ervaren leerlingen dat ze een ingewikkelde tekst kunnen begrijpen en met allerlei teksten kunnen omgaan. Ook met die van andere vakken. “Uit onderzoek blijkt ook dat leerlingen die begrijpend kunnen lezen, hogere Cito-resultaten halen.” En – misschien nog wel belangrijker –  leerlingen gaan lezen leuk vinden. “Ze schrikken niet meer van een complexe tekst. Dat werkt ook bij vakken als biologie en geschiedenis, en bij verhaaltjessommen”, aldus Van Dalen. In onderstaande video zie je hoe leerlingen van basisschool De Regenboog in Schijndel hiermee aan de slag gaan.

Integrale aanpak van leesonderwijs

De Close Reading-lessen op De Regenboog staan niet op zichzelf, maar zijn ingebed in een bredere aanpak van het begrijpend leesonderwijs. Om van leerlingen sterkere lezers te maken, is het van belang om op verschillende niveaus leesbegrip en leesmotivatie aan te pakken. De Taalraad, een adviesorgaan van de Nederlandse Taalunie, schreef daarover het actieplan Effectief onderwijs in begrijpend lezen. Daarin staat dat er vijf kernthema’s zijn die met een integrale benadering zorgen voor een sterke aanpak. De kernthema’s zijn: 

• werk vanuit urgentiebesef
• werk met een taal-leesbeleid
• werk met een effectieve vakdidactiek
• werk aan leesmotivatie
• geef formatieve feedback 

Meer weten?

• Leg een goede basis voor leren lezen met het stimuleren van leergedrag bij kleuters. 
• Bekijk meer onderzoek over effectieve aanpakken van begrijpend lezen op de website van NRO.
• Op de blog van Erna van Koeven en Anneke Smits vind je achtergronden en tips over het belang van rijke taal. 
• Tijdschrift MeerTaal publiceerde een artikel over Close Reading op De Regenboog.