Zo bouw je een goede band op met je leerlingen

Leerlingen leren meer en gedragen zich beter als ze een goede band met hun leraar hebben. Maar hoe bouw je zo’n band eigenlijk op? Jelle Koopman, begeleider passend onderwijs en trainer, gaat scholen langs om uit te leggen hoe leraren zijn RAKIS-aanpak kunnen gebruiken.

Jelle werkt zelf op twee ‘moeilijke’ scholen in Amsterdam, waar hij veel probleemgedrag tegenkomt. Hij werkt volgens de door hem zelf bedachte RAKIS-methode: Relatie, Afspraken, Kennis, Inzicht en Samen. Hij vindt dat leraren veel meer aandacht kunnen besteden aan de band met hun leerlingen. Hieronder licht Jelle de 5 onderdelen uit de RAKIS-methode nader toe:

1. Relatie

Leerlingen die een goede band hebben met hun leraar hebben meer zelfvertrouwen. De sfeer in de klas is beter en ze zijn meer betrokken. Maar hoe bouw je deze band op? Het begint met goed observeren en kijken naar wat een leerling nodig heeft. Is een leerling lastig? Misschien heeft hij dan behoefte aan een schouderklopje of bemoediging. ‘Vraag jezelf af of je leerlingen zich veilig voelen’, zegt Jelle. ‘Kunnen ze zichzelf zijn? Mogen ze fouten maken? Of is je ultieme doel het slagen van je les?’. Dat geldt niet alleen in het klaslokaal. Maar ook erbuiten. ‘Leerlingen willen gezien worden. Kijk ze aan als je ze tegenkomt. Groet even. Maak een praatje tijdens het surveilleren. Zorg dat je iets weet van hun hobby’s, en kom terug op dingen die ze vertellen. Dit alles kan al het verschil maken.’

2. Afspraken

Een goede relatie is het fundament van een goede band. Maar het is niet het enige dat nodig is. Voor de structuur ervan zijn ook duidelijke afspraken nodig. Jelle: ‘Dat is voor de meeste docenten geen nieuwe kennis, maar in de praktijk is dit toch niet altijd makkelijk.’ Structuur betekent ook dat iedereen zich aan gemaakte afspraken houdt. Ook de leraar. ‘Als een stilteblok tien minuten duurt, dan moet het ook tien minuten duren. Dat geeft leerlingen veiligheid en houvast.’

3. Kennis 

Daarnaast is het belangrijk dat je als leraar kennis hebt van wat er speelt in je klas. ‘Weet welke kinderen autisme hebben, of ADHD. Maar ook dat je weet waarom iemand te laat kwam. Zorg dat je vragen stelt, zodat je op de hoogte blijft.’ Jelle vindt dat leraren daarnaast iets moeten weten van het brein van de kinderen die ze les geven: denk bijvoorbeeld aan het puberbrein of het denkvermogen van kleuters. ‘Pubers worden bijvoorbeeld vaak overvraagd, omdat ze nog niet goed zijn in dingen als plannen. Logisch dat ze soms afhaken. Als leraar hoef je geen gedragsspecialist te zijn, maar je moet hier wel iets van afweten.’

4. Inzicht 

Inzicht in je eigen houding is ook noodzakelijk voor het opbouwen van een goede band met je klas. Volgens Jelle is dit onderdeel van de RAKIS-methode het minst populair, maar wel het belangrijkste. ‘Als een leerling probleemgedrag vertoont, kijk je al snel alleen naar de leerling. Die is lui, het gaat moeilijk thuis, noem maar op. Maar het zou moeten gaan over jouw eigen aanpak. Wat doe je met je stem, met je blik? Hoe stel je je op tegenover je leerlingen?’ Durf je kwetsbaar op te stellen en te laten zien dat je ook maar een mens bent. Door je fouten toe te geven en af en toe iets over jezelf te vertellen. 

Je eigen aanpak onder de loep nemen, kan alleen door daar feedback op te krijgen. Van collega’s én leerlingen. Zelf heeft hij wel eens van collega’s te horen gekregen dat hij wat fel over kon komen. ‘Dat was best wel schrikken.’ Leerlingen lieten hem ook ooit weten dat ze het gevoel hadden dat hij sommige leerlingen voortrok. ‘Ik was geneigd meer aandacht te besteden aan de kinderen met een grote mond. Terwijl juist de stillere kinderen aandacht nodig hebben. Dat was heel goed om te horen.’

5. Samen

Voor Jelle is het heel belangrijk dat leraren onderling bespreken hoe ze een goede band met hun leerlingen op kunnen bouwen. ‘Sommige leraren denken daar individueel wel over na, maar tijdens teamvergaderingen is er nauwelijks aandacht voor.’ Samen bereik je meer. Binnen een team is een deel van de docenten vaak heel goed in het opbouwen van relaties en een ander deel (nog) niet. Zorg daarom dat je elkaar stimuleert en van elkaar leert.

Meer weten?

• Uit onderzoek van het Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek blijkt dat een goede band met je leerlingen voor betere leerprestaties zorgt. Lees het artikel Effectiever onderwijs en minder stress door goede relatie met leerlingen.
• In het artikel Contact tussen leraar en leerling belangrijk voor pedagogisch klimaat vind je praktische tips om de relatie met je leerlingen te verbeteren.