Waar moet je rekening mee houden bij online toetsen?

Scholen hebben zich het online lesgeven door corona in een recordtempo eigen moeten maken. Lesgeven is één ding, maar hoe zit het met online toetsen? Dat brengt hele nieuwe uitdagingen met zich mee. Hoe voorkom je dat leerlingen spieken, googelen of met elkaar whatsappen bij een toets op afstand? Leraar Bas Oerlemans van het ROC Tilburg weet waar je rekening mee moet houden.

Het kiezen van het juiste type vragen is een van de eerste dingen om over na te denken bij online toetsen. Vaak worden reproductievragen afgeraden, omdat ze fraudegevoelig zijn. Maar niet alle stof leent zich voor inzichtvragen. Bas Oerlemans is leraar en bruggenbouwer tussen ict en onderwijs op de mbo-opleiding Sport en Bewegen bij het ROC Tilburg. “Onze zes eerstejaarsklassen krijgen allemaal tegelijk dezelfde toets. Vijftig meerkeuzevragen over stampwerk uit een boek. Het is niet te doen om dat anders te toetsen.”

Camera en microfoon aan

Als leerlingen op een andere plek dan school een toets maken, kom je voor heel nieuwe uitdagingen te staan om fraude te voorkomen. Want even een vraag opzoeken in een boek of op internet is zo gebeurd. Oerlemans vraagt zijn studenten daarom om camera en microfoon aan te zetten. Daarnaast bevat het toetsprogramma dat hij gebruikt opties om fraude te verkleinen. Bijvoorbeeld met een tijdslot van twee minuten op iedere vraag. Dat is te kort om het antwoord op te zoeken. Als een student toch binnen twee minuten in het boek het juiste antwoord weet te vinden, is de kans groot dat hij het antwoord eigenlijk toch al wist. Hetzelfde geldt voor een spiekbriefje. “Bovendien denk ik dan: hij heeft in ieder geval een samenvatting gemaakt.”

Vragen in verschillende volgorde

Je loopt ook het risico dat studenten onderling met elkaar overleggen. Bijvoorbeeld via WhatsApp. Maar er zijn ook manieren om die kans te verkleinen. Zo kun je in veel toetsprogramma’s zorgen dat iedereen de vragen in een verschillende volgorde voorgelegd krijgt. En dat studenten niet terug kunnen naar de vorige vraag. “Dan wordt het lastig om van iemand het juiste antwoord te krijgen.”

Niveau van de student

Oerlemans geeft aan dat het wel belangrijk is om rekening te houden met het niveau van je studenten. Studenten op niveau 2 lezen bijvoorbeeld langzamer. Die raken misschien in paniek als ze maar een paar minuten hebben om een vraag te beantwoorden. In Quayn – het toetsprogramma dat Bas gebruikt – kun je de instellingen aanpassen aan de toets en het niveau van de student. 

Laptop van school 

Onderwijsteams van het ROC Tilburg bepalen zelf welke voorwaarden ze stellen aan een online toets. Wel is er voor de hele opleiding afgesproken dat online toetsen gebeurt op de laptop van school en met Skype aan, zodat een leraar studenten kan zien en horen. “Als studenten willen frauderen, doen ze dat toch wel”, zegt Oerlemans. Je kunt maatregelen nemen, maar je zal het nooit volledig kunnen voorkomen. Het ROC Tilburg kiest er bewust voor alleen voortgangstoetsen online af te nemen en geen examens. “Een frauderende student komt zichzelf later in de studie wel een keer tegen”, aldus Oerlemans.

Mondelinge toetsen via Skype

In Tilburg werd ook al online getoetst vóór de coronapandemie. Alle algemene toetsen voor eerstejaarsklassen werden digitaal afgenomen. Verder houden veel leraren een digitale minitoets via de smartphone aan het eind van een les. “Zo weet ik of ze de stof begrepen hebben of waar hiaten zitten.” Daarnaast werken ze met online platformen voor opdrachten en werkstukken en werden ook mondelinge toetsen al via Skype afgenomen. Dit heeft als extra voordeel dat de Tilburgse studenten allemaal digitaal vaardig zijn.

Omzetten van bestaande toetsen

Oerlemans en zijn collega’s werken pas sinds de coronacrisis met het toetsprogramma Quayn. Dat betekent dat veel bestaande toetsen moesten worden omgezet. “Toetsen uit ons oude online platform hebben we omgezet naar Quayn.” Papieren toetsen werden met de hand van Word of pdf omgezet naar een digitale variant in het toetsprogramma. Dat kostte de nodige tijd. “Maar die tijd win je meer dan terug bij het nakijken.” Want dat gebeurt voortaan ook digitaal. Met één druk op de knop. Wordt de toets door veel studenten gemaakt? Dan is de tijdwinst zeer groot. “En vanaf volgend jaar hebben we helemaal profijt van al die digitale toetsen. Je hoeft er dan alleen maar een andere klas aan te koppelen.”

Inzicht in leerprestaties

Digitaal toetsen heeft als extra voordeel dat het meer inzicht geeft in leerprestaties. De antwoorden op gemaakte toetsen worden geanalyseerd. Zo kun je zien welke vragen goed gemaakt zijn en welke slecht gemaakt zijn. Of welke vragen veel tijd hebben gekost om te beantwoorden. Je krijgt zo een duidelijk beeld van de gaten in de kennis of het begrip van de leerstof van je studenten. “Je weet dan aan welk hoofdstuk of paragraaf je meer tijd moet besteden tijdens je les.”

En hoe zit het met praktijktoetsen? Bijvoorbeeld het voor een groep lesgeven? Ook daar heeft Oerlemans een oplossing voor: “We vragen aan studenten om een filmpje op te nemen en door te sturen.”

Meer weten?

• Aan toetsen op afstand zitten de nodige privacy haken en ogen. Kijk voor meer informatie op de Aanpak informatiebeveiliging en privacy van Kennisnet. 
• Je kunt toetsprogramma’s koppelen aan andere digitale systemen op school om zo meer inzicht te krijgen in leerresultaten. In dit praktijkvoorbeeld lees je hoe het Etty Hillesum College het toetsprogramma Quayn koppelde aan RTTI-online. 
• Meer over lesgeven op afstand vind je op lesopafstand.nl.