Ouderbetrokkenheid vergroten? Begin bij jezelf

Ouders betrekken bij de school is niet altijd makkelijk. Wanneer ouders zich zelden op school laten zien, komt daar nog een extra horde bij. Hoe zorg je ervoor dat ouders toch betrokken blijven?

Ouders die betrokken zijn bij het onderwijs van hun kinderen leveren een belangrijke bijdrage aan de leerresultaten. Uit onderzoek blijkt dat hoge verwachtingen van ouders het meeste effect hebben op de resultaten van leerlingen, gevolgd door het creëren van een comfortabele omgeving, aanmoediging en ondersteuning.

Wil je ouders betrokken krijgen, dan begint dat met het zelf betrokken zijn bij ouders, zegt Peter de Vries, voormalig leerkracht in het basis- en speciaal onderwijs en nu onderzoeker, spreker en schrijver op het gebied van ouderbetrokkenheid. “Als leraar deel je een opvoeding met de ouders. Dat werkt pas echt goed als je elkaar kent en goede afspraken maakt. Je moet uitstralen dat je blij bent dat je met hun kind mag werken en je hen daarom beter wilt begrijpen.”

Maatwerk

In de praktijk blijkt dat het contact met ouders maatwerk is. Een startgesprek met de ouders en het kind is daarin cruciaal, zegt De Vries. “Niet alleen om elkaar te leren kennen, maar ook omdat een leerling dan het vertrouwen tussen de ouders en leraar voelt. Dat geldt voor kleuters, maar ook voor brugklassers. Want de verantwoordelijkheid van ouders neemt af, maar de betrokkenheid niet.” Volgens De Vries is het niet nodig dat gesprek van tevoren al uit te stippelen, en ook het tijdstip van het vervolggesprek hoeft niet vast te staan. “Betrokkenheid betekent ook dat je kijkt naar wat er nodig is. Met de ene ouder zul je een week later weer een contactmoment inplannen, met de andere pas in januari.”

Vertrouwen

De Vries is zich ervan bewust dat ouders veel willen en dat afspraken tijd kosten. Toch adviseert hij in eerste instantie mee te gaan in de ideeën van ouders. “Ik heb te maken gehad met een ouder die steeds wilde bellen. Toen heb ik gezegd: ‘Ik bel je iedere donderdag om kwart voor vier’. Na de tweede week zei ze: ‘Je hoeft volgende week niet te bellen, ik weet nu dat ik je kan bereiken’. Ik had dus blijkbaar haar vertrouwen gewonnen.”

Laagdrempelig kennismaken

Voor de betrokkenheid is het ook belangrijk dat ouders elkaar onderling leren kennen. Dat kan door het organiseren van een online bijeenkomst waarbij ouders in break-out rooms ver een bepaald onderwerp praten. Of laat iedere ouder zichzelf voorstellen in een filmpje of een digitaal klassenboek. Wil je ouders betrekken, dan is het belangrijk de drempel laag te houden, zegt De Vries. “Als ouders niet naar een informatieavond komen, betekent dat niet dat ze passief zijn. Vaak voelen ze zich niet competent genoeg om te komen.”

Enthousiasmeren

Pas als de basis goed is, kun je als leraar de betrokkenheid van de ouders gaan vergroten. Daarbij is het belangrijk dat je ouders enthousiasmeert en stimuleert hoge verwachtingen te hebben van hun kind. “Ik ken een leerkracht die met toestemming iedere week een kind volgt en met zijn telefoon video’s maakt van wat hij in de klas doet. Stuur dat naar ouders en ze zullen trots zijn, zich verbonden voelen en bij je terugkomen”, zegt De Vries. Hij benadrukt dat dat niet betekent dat ouders altijd positief zullen zijn en dat het ook niet de taak van leraren is om ouders tevreden te stellen. “Een ouder is niet alleen supporter van zijn kind, maar ook pleitbezorger die opkomt voor zijn kind. Dat is een mooie rol die alles te maken heeft met loyaliteit. Denk in die gevallen niet te snel dat ouders je niet vertrouwen. Sta voor je kwaliteit en geef ouders de ruimte om voor hun kind op te komen. Ook dat is een vorm van betrokkenheid.”

Tips voor meer betrokkenheid

• Vraag ouders naar hun leukste en minst leuke herinnering uit hun eigen schooltijd. Dat geeft je veel informatie over hun kijk op school.
• Maak gesprekken met ouders adaptief, zowel in vorm als in frequentie.
• Maak een digitaal klassenboek, waarin iedere leerling zijn gezin voorstelt met een kort verhaal en een foto of filmpje.  
• Kunnen ouders de klas niet in? Maak korte filmpjes om ze op de hoogte te houden van wat hun kind in de klas doet. 
• Koppel ouders aan elkaar zodat ze elkaar op weg kunnen helpen. Bijvoorbeeld ouders met dezelfde culturele achtergrond of ouders die allebei een kind met dyslexie hebben.
• Krijg je echt geen contact met ouders? Stap op je fiets, bel thuis aan en ga met open vizier het gesprek aan.
• Zijn ouders gescheiden? Onderhoud contact met beide ouders en deel alle informatie over hun kind en wat er in de klas of op school speelt ook met beide ouders.

Meer weten?

• Het NRO heeft een speciaal onderzoeksprogramma naar ouderbetrokkenheid opgezet. Binnen dit programma is onderzoek gedaan naar ouderbetrokkenheid in de voor- en vroegschoolse educatie, maar ook naar thuisbetrokkenheid in het po en naar de rol van ouders bij studie- en beroepskeuze in het (v)mbo. Lees over dit laatste onderwerp het artikel Loopbaankeuze en ouders dat de onderzoeker schreef voor Didactief.
• Lees meer over het educatief partnerschap tussen ouders en leraren in het po. 
• Het Steunpunt Passend Onderwijs VO en de VO-raad hebben een Handreiking ouderbetrokkenheid. Passend onderwijs vo uitgebracht.