Hoofdpunten uit De Staat van het Onderwijs
De Onderwijsinspectie publiceert ieder jaar het rapport ‘De Staat van het Onderwijs’. In april 2021 gebeurde dit voor de 204e keer. Programmamanager Dorien Zevenbergen vertelt welke onderwerpen opvielen en welke extra aandacht van leraren verdienen.
Bij de Onderwijsinspectie denken velen aan de inspecteurs die langskomen voor schoolbezoeken, maar de inspectie publiceert jaarlijks ook het rapport De Staat van het Onderwijs. Het is een grondwettelijke verplichting om dit document uit te brengen en zo toezicht te houden op het onderwijssysteem, maar het signaleert ook belangrijke ontwikkelingen in het onderwijs.
Dorien Zevenbergen is programmamanager van ‘De Staat van het Onderwijs’ en legt het belang van het jaarlijkse rapport uit. “Als je op individueel niveau naar scholen kijkt, dan zijn sommige knelpunten of trends niet zichtbaar. De Staat van het onderwijs is een optelsom van alle beschikbare informatie. Als we bepaalde ontwikkelingen signaleren doen we daar extra onderzoek naar. Signaleert een inspecteur tijdens schoolbezoeken bijvoorbeeld dat er steeds vaker problemen zijn met basisvaardigheden, dan zoomen we daarop in. Bij een trendbreuk – positief of negatief – onderzoeken we wat er aan de hand is en hoe dat eventueel verbeterd kan worden.”
Hoofdpunten uit het rapport
Het rapport bevat verschillende hoofdstukken waarin specifiek wordt ingegaan op de ontwikkelingen in het primair-, voortgezet-, (voortgezet) speciaal- en middelbaar beroepsonderwijs. Hieronder lichten wij een aantal hoogtepunten in het kort uit die voor alle sectoren gelden.
Soepeler normering
Het schooljaar 2020-2021 werd voornamelijk gekenmerkt door de coronacrisis die voor het onderwijs enorme uitdagingen met zich meebracht. Leerlingen stroomden door terwijl ze in een ander jaar wellicht waren blijven zitten en het slagingspercentage van de eindexamens op het vo was zelfs nagenoeg 100 procent. Leerlingen kregen meer kansen, maar wat gebeurt er op lange termijn met deze leerlingen? Dat aspect zal de inspectie in de gaten blijven houden. De keerzijde van dit alles is dat leraren te maken krijgen met zeer diverse groepen leerlingen in één klas.
Resultaten onder streefniveau
De ambities voor het onderwijs zijn landelijk vastgesteld en worden structureel niet behaald. Vooral bij rekenen en schrijven scoren leerlingen ver onder de streefniveaus. Leerlingen komen met een te laag niveau van het po of het vo en dat werkt door in het mbo en hoger onderwijs. Om te kunnen verbeteren is het belangrijk dat je weet hoe het is gesteld met de basisvaardigheden van je leerlingen. Kijk ook naar het Nationaal Cohortonderzoek Onderwijs voor het vergelijken van de schoolprestaties met het landelijke gemiddelde en die van vergelijkbare scholen. Voor het primair onderwijs zijn recent resultaten van landelijke peilonderzoeken gepubliceerd met daarbij concrete aanbevelingen voor het verbeteren van schrijfvaardigheid en rekenen/wiskunde.
Meer schaduwonderwijs
Een ander opvallend punt in het rapport is de toename van schaduw- of aanvullend onderwijs. Dit gaat over het onderwijs dat buiten de school plaatsvindt en wat over het algemeen wordt betaald door ouders. Het onderzoek en de cijfers gaan over de periode voor de coronapandemie. Dit onderwerp raakt ook aan kansengelijkheid, want hoe hoger het inkomen van de ouders, hoe hoger de kans op aanvullend onderwijs.
Te weinig aandacht voor professionalisering
De positie van de leraar is ook een belangrijk vraagstuk in ‘De Staat van het Onderwijs’. Uit het rapport blijkt dat landelijk gestelde ambities en salariëring van de leraar niet worden behaald, terwijl die zijn vastgesteld als randvoorwaarden voor goed onderwijs. Schoolbesturen maken andere keuzes waardoor de groei in salarisschalen is gestagneerd. Een bijbehorend aspect is dat leraren geen werk maken van hun professionalisering. Nederlandse leraren besteden minder tijd aan bijscholing dan hun buitenlandse collega’s. En als het wel gebeurt, kiezen ze vaak voor scholing van de algemene vaardigheden en niet voor vakinhoudelijke bijscholing, terwijl daar – volgens experts – juist veel te winnen valt.
Meer weten?
- De publicatie Tijd voor Focus van de Onderwijsraad gaat ook in op de punten die terugkomen in ‘De Staat van het Onderwijs’.
