Aan de slag met duurzaamheid op school

Wil je vergroenen en inzetten op duurzaamheid op school? Tim Verhoef, Duurzame docent 2021 voortgezet onderwijs, legt uit hoe hij het onderwerp duurzaamheid op zijn school naar een hoger plan tilt en het Nordwin College laat zien wat het project Eco-Schools inhoudt.

De aardrijkskundesectie van het Maerlant-Lyceum in Den Haag zette vijf jaar geleden een commissie duurzaamheid op. Want ook al waren ze tijdens hun lessen al veel met duurzaamheid bezig, ze wilden een stapje verder gaan, vertelt aardrijkskundeleraar Tim Verhoef. “We zagen dat leerlingen zich niet bewust waren van het feit dat er iets misgaat in de wereld. Ze hadden niet door dat zij daaraan bijdragen en er dus iets aan kunnen veranderen.”

Toen ook de overkoepelende scholenstichting en de ouderraad geïnteresseerd bleek in duurzaamheid, sloot de school zich aan bij het programma Eco-Schools, een project van de Verenigde Naties, onder andere vanwege het internationale karakter van de organisatie en het keurmerk dat eraan verbonden is.

Verbeterplannen per sectie

Vervolgens zette de commissie duurzaamheid een eigen Eco-Team op, om aan de slag te gaan met het verduurzamen van de school. In het team zitten leraren en leerlingen, bijgestaan door ouders en onderwijsondersteunend personeel. De eerste stap in het verduurzamen van de school was het inventariseren van de thema’s die verduurzaming nodig hadden. Dat leidde onder andere tot een nieuw afvalsysteem.

De laatste stap richtte zich op het curriculum. Verhoef: “We hebben een inventarisatie gemaakt van wat er per jaarlaag al gebeurde op het gebied van duurzaamheid. Vervolgens hebben alle secties verbeterplannen geschreven. Het startpunt was: besteed per vak minimaal één les per schooljaar aan duurzaamheid en voeg daar ieder jaar een duurzame les aan toe. De invulling van die les is vrij. Het kan een losstaande les zijn, maar ook een vakoverstijgend project. Zo organiseren we met aardrijkskunde en biologie een project over ecologie en gaan we in de buurt van de school de waterkwaliteit meten.”

Tips voor het verduurzamen van je school

• Begin het verduurzamen met zaken die nu niet goed gaan. Zo zie je snel resultaat en dat motiveert.
• Trek de kar niet alleen, maar verzamel mensen om je heen die duurzaamheid belangrijk vinden.
• Begin met ludieke acties en houd je toon vriendelijk, dat vergroot de kans dat collega’s en leerlingen de acties steunen.
• Laat je niet tegenhouden door mensen die niet mee willen doen, maar richt je op de groep die wel enthousiast is.
• Probeer de schoolleiding te overtuigen van het belang van duurzaamheid, zodat er tijd en geld beschikbaar komt.
• Bepaal per jaar wat je doelen zijn en baken ze af. Richt je bijvoorbeeld het ene jaar op afval, het andere jaar op voedsel en groen en een volgend jaar op energie.

Kledingruil en ecotuin

Naast het verduurzamen van het curriculum, organiseert het Eco-Team ieder schooljaar een aantal andere projecten. Verhoef: “Er is een kledingruil, om leerlingen bewust te maken van hun eigen gedrag en wat ze daarin kunnen veranderen. Met een vegetarische kookworkshop vragen we aandacht voor eetpatronen. Het verduurzamen van de kantine, met minder voorverpakt voedsel en minder vlees, is een nieuw initiatief. En we zijn bezig met de aanleg van een Eco-Tuin, met het idee dat leerlingen daaruit fruit en kruiden mogen plukken.”

Lange adem

Het verduurzamen van een school doe je er niet even bij, heeft Verhoef gemerkt. Dat komt onder andere omdat verduurzaming veel te maken heeft met het aanpassen van gedrag. Je hebt een lange adem nodig als je echt iets structureel wilt veranderen. Verhoef: “Ik denk dat ‘voorleven’ daarbij een mooie aanpak is. We kaarten bijvoorbeeld aan dat de afvalinzameling beter kan en laten zien hoe je afval kunt scheiden. Dan zie je dat dit langzaam gemeengoed wordt. Zo stond er vorig jaar met de examens nog een plastic flesje water op iedere tafel, dit jaar namen leerlingen hun eigen hervulbare fles mee.”

“Vijf jaar geleden werd nog een beetje lacherig gedaan over duurzaamheid en de mensen die zich daarvoor inzetten, nu zet de meerderheid van de leerlingen en collega’s zich – in meer of mindere mate – in voor een duurzamere school.”

Meer weten?

• Zo kun je duurzaamheid verankeren in het mbo.
• Hoogleraar Arjen Wals stelt dat het onderwijs niet voldoet aan waar de aarde om vraagt.
• Het WWF heeft praktische tips om met duurzaamheid aan de slag te gaan in de klas.
• Greenpeace heeft lesmateriaal over verschillende duurzaamheidsonderwerpen.
• Met de gratis lessenserie Menseneten leren leerlingen in groep 6, 7 en 8 over (plantaardig) eten.
• Nederland Schoon heeft een les gemaakt over plastic afval en wegwerpplastic.