‘Durf je collega’s om hulp te vragen als het nodig is’

Martijn Bos (45) ondervond tijdens zijn buitenlandervaringen hoe het is als je elkaar niet begrijpt. Nu hij in het voortgezet speciaal onderwijs werkt, komt dat goed van pas. “Ik ben ervan overtuigd dat het je veel kan brengen als je je kwetsbaar durft op te stellen. Niet alleen naar je collega’s, maar ook naar je leerlingen.”

In deze serie vertellen leraren over een belangrijke les die ze zelf hebben geleerd. Wil je ook een inspirerend verhaal delen over je onderwijscarrière? Mail ons. 

Twintig jaar geleden was Martijn Bos, naast leraar, semiprofessioneel basketballer. Hij speelde onder andere bij verschillende buitenlandse clubs en combineerde dat met lesgeven. Zo gaf hij in Zweden Nederlandse les aan leerlingen met een Nederlandstalige vader of moeder en in Ierland was hij leraar in het speciaal onderwijs. Hoewel de banen van elkaar verschilden, vormde de taal in beide landen soms een struikelblok.  

Luciferdoosje

“Op de school in Zweden kreeg ik veel vrijheid”, vertelt Bos. “Er waren geen richtlijnen en ik was niet op de hoogte van het taalniveau van de leerlingen, dus ik moest er zelf wat van maken. Als beginnend leraar las ik tijdens een van de lessen een verhaal van Annie M.G. Schmidt over een luciferdoosje voor. Daarna stelde ik de leerlingen er vragen over, maar bijna niemand reageerde. Door het stellen van vervolgvragen probeerde ik te ontdekken waaraan het lag dat er geen antwoorden kwamen. Pas toen ik vroeg of de leerlingen wisten wat een luciferdoosje was en iedereen stil bleef, ontdekte ik waar het probleem lag.”

Taalbarrière

Toen Bos een paar jaar later naar Ierland verhuisde om daar te gaan basketballen, kreeg hij een baan in het speciaal onderwijs. In eerste instantie maakte hij zich geen zorgen over de taalbarrière. “Ik sprak redelijk goed Engels. Maar ik ontdekte al snel dat Iers andere koek is. Tijdens de eerste weken vond ik het lastig om mijn leerlingen en collega’s te begrijpen en andersom begrepen zij niet altijd wat ik bedoelde. In die periode leerde ik welk effect het heeft als je een ander niet begrijpt of zelf niet begrepen wordt.”  

Gelukkig hadden zijn collega’s er begrip voor dat Bos de taal niet meteen machtig was. Toch werd er wel van hem verwacht dat hij met zijn leerlingen kon communiceren. “In het Ierse speciaal onderwijs werken ze niet met clusters, zoals in Nederland. Ik had daarom een gemêleerde stamgroep die uit twaalf leerlingen bestond. Eén leerling was blind, een aantal had een verstandelijke beperking en één had een gedragsstoornis. Doordat veel leerlingen een individuele begeleider hadden, was er wel altijd een collega in de buurt die mij kon ondersteunen als dat nodig was. Dat heeft me enorm geholpen. Doordat ik die collega’s om advies kon vragen en daarvan ook gebruikmaakte, ben ik gegroeid als leraar.”

Kwetsbaar opstellen

Inmiddels geeft Bos al jaren les aan zeer moeilijk lerenden. Sinds kort werkt hij op vso De Brug in Almelo. Ondanks al zijn ervaring overkomt het hem nog regelmatig dat hij een leerling niet begrijpt. “Op dat soort momenten spreek je niet elkaars taal. Mede dankzij mijn buitenlandervaringen durf ik mijn collega’s dan om hulp te vragen. Ik ben ervan overtuigd dat het je veel kan brengen als je je kwetsbaar durft op te stellen. Niet alleen naar je collega’s, maar ook naar je leerlingen.” Ook vraagt Bos zich vaker af wat hij zelf kan doen als een leerling en hij elkaar niet verstaan. “Soms moet ik de vraag op een andere manier stellen, mijn woordkeuze of mijn lichaamshouding aanpassen of simpelweg mijn vraag bewaren tot een ander moment.” 

Meer weten?

• Bij co-teaching leer je van en met je collega. Ook als het om extra ondersteuning gaat, kan een co-teacher uitkomst bieden.
• Wat betekent lesgeven op een cluster 4-school?
• Als leraar kun je je ontwikkelen door met collega’s te reflecteren op je lespraktijk. Met deze vijf manieren van peer review breng je dat in de praktijk.