Meesters over meer mannen voor de klas

Meesters zijn schaars in Nederland. Op veel basisscholen is de man-vrouwverhouding zoek en op de pabo’s studeren drie keer zoveel vrouwen als mannen. Meesters Edwin en Willem vinden dat het tijd is voor verandering. “Wij hopen dat een betere genderbalans kan bijdragen aan nog beter onderwijs.”

De cijfers liegen er niet om. Uit de Trendrapportage Arbeidsmarkt Leraren po, vo en mbo 2021 blijkt dat slechts 13 procent van alle leerkrachten in het primair onderwijs man is. En ook al stijgt het aantal mannelijke studenten op de pabo’s licht, met 24 procent zijn ze nog steeds in de minderheid. Reden voor het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap om onderzoek te doen naar de motieven voor deze ondervertegenwoordiging en met mogelijke oplossingen te komen. 

Een van de ideeën voor verbetering is een verbreding van het pabo-curriculum, zodat studenten ook worden opgeleid tot vmbo-docent of jeugdhulpverlener. Een ander plan is de pabo’s opsplitsen naar een richting voor lesgeven aan het jongere kind, en een voor lesgeven aan het oudere kind. 

Wat vinden de meesters daarvan? Een dubbelinterview met Edwin Borger (van het platform Meestert) en met zij-instromer Willem Rosie, die allebei omwille van het maatschappelijk belang (weer) voor de klas staan.  

Waarom zetten jullie je in om meer meesters voor de klas te krijgen?
Edwin Borger: “Wij hopen dat een betere genderbalans kan bijdragen aan nog beter onderwijs. Onderzoek heeft weliswaar aangetoond dat het geslacht van de leerkracht weinig invloed heeft op de leerprestaties van leerlingen, maar die balans is om andere redenen nodig. Denk aan het man-vrouwthema dat nu volop in de publiciteit is. Grensoverschrijdend gedrag en rellen tijdens de avondklok krijgen terecht veel aandacht. Er is iets gaande in onze maatschappij rondom mannen en hun gedrag. Wij denken dat het belangrijk is dat mannen voor de klas staan, zodat ze kunnen laten zien hoe mannen ook kunnen zijn. We willen rolpatronen en stereotyperingen doorbreken.”

Willem Rosie: “Toen ik overwoog het bedrijfsleven in te ruilen voor het onderwijs, ben ik gaan meelopen op basisscholen om te ontdekken of het onderwijs echt iets voor mij was. Een van de momenten die mij het meest is bijgebleven, is dat een jongen uit groep 8 vroeg of ik bij hem op school zou komen werken. Ik antwoordde ‘misschien’ en kreeg meteen de vervolgvraag of dat dan nog hetzelfde schooljaar zou zijn. Het was al mei, dus ik zei dat dat niet zou lukken. Waarop hij verbolgen reageerde: ‘Lekker, dan heb ik hier acht jaar op school gezeten en nooit een meester gehad.’ Op dat moment realiseerde ik me dat die leerlingen behoefte hadden aan een man voor de klas. Ik geef nu les op een school met een andere mannelijke zij-instromer. Vorig jaar hadden mijn leerlingen hem als leraar. Daar zeggen ze over: ‘Meester, wij hebben echt geluk, wij krijgen twee jaar achter elkaar een meester. Dat gebeurt bijna nooit.’”

Wat vinden jullie van de plannen om pabo’s te openen die studenten specifiek opleiden om leerkracht te worden voor het oudere kind? Zal dat meer mannen aantrekken?
Borger: “Ik vraag me af wat dat toevoegt. Op de meeste pabo’s specialiseer je je al in het jongere of juist het oudere kind. Dat je meer mannen aantrekt door een tweedeling te maken, is een aanname die volgens mij niet klopt. Los daarvan wens ik ook kleuters een meester toe. Het zou jammer zijn als sommige meesters straks geen kleuters meer kunnen lesgeven omdat ze daartoe niet bevoegd zijn.” 

Hoe zou je meer mannen dan wel enthousiast kunnen maken voor het onderwijs?
Borger: “Ik denk dat we als meesters moeten samenwerken en zichtbaar moeten zijn. Wat succesvol werkt, is meesters laten zien in de voorlichting. Dat gaat verder dan een foto op een flyer. Juist tijdens voorlichtingsdagen is het belangrijk dat er meesters en mannelijke studenten aanwezig zijn. Dat neemt een bepaalde drempel weg bij jongens die zo’n open dag spannend vinden.”  

Een veelgehoord argument waarom mannen terughoudend zijn om het onderwijs in te gaan is het gebrek aan doorgroeimogelijkheden. Hoe kijken jullie daar tegenaan? 
Borger: “Ik denk dat je een generatie krijgt die het aantrekkelijk vindt om parttime voor de klas te staan en de rest van de week bijvoorbeeld als freelancefotograaf te werken. Nu is het onderwijs nog te veel gericht op zoveel mogelijk leerkrachten fulltime voor de klas krijgen. Terwijl ik denk dat je het onderwijs voor mannen aantrekkelijk maakt, als ze daarnaast ook iets anders kunnen doen.”

Rosie: “Mijn ambitie is een goede meester te worden. Dit is mijn eerste schooljaar als afgestudeerd leerkracht. Ik ben me op dit moment nog aan het ontwikkelen, maar weet al dat ik niet tot mijn pensioen voor de klas zal staan. Ik begin nu langzaam te ontdekken welke mogelijkheden ik nog meer heb, wat je bijvoorbeeld doet als rekencoördinator of intern begeleider en welke kwaliteiten je daarvoor nodig hebt. Met een pabo-diploma kun je dus nog veel kanten op groeien. Binnen en buiten het onderwijs.” 

Meer weten? 

• Zeeland lost het lerarentekort op door leraren over de grens te werven. 
• Maatregelen die volgens onderzoek effectief het lerarentekort verminderen. 
• Als je de begeleiding goed organiseert, kan een zij-instromer van grote meerwaarde zijn op school.  
• Uit onderzoek is ook meer bekend over de voortijdige uitstroom van pabo-studenten.
• In de podcast Brabant Meestert! hoor je ervaringen uit de eerste hand van onder andere meesters die met kleuters werken.