Haal jij alles uit je digitale leeromgeving?

Onderwijs op maat, differentiatie en zelfstandig leren: een digitale leeromgeving kan je daarbij ondersteunen. Waar moet je op letten bij het aanpassen of invoeren van een nieuw systeem? Leraar Bram van Bergen en rector Tom Heijnen delen hun ervaringen en tips.

Op het Beatrix College in Tilburg zocht het team vijf jaar geleden naar een nieuwe elektronische leeromgeving (elo). Tom Heijnen, rector op de Roncalli Scholengemeenschap in Bergen op Zoom, vertelt waarom de school wilde gaan werken vanuit een nieuwe digitale leeromgeving. “Het kan docenten ondersteunen bij het geven van onderwijs op maat. Een docent moet 30 leerlingen tegelijk begeleiden in een klas, ict kan daarbij helpen en informatie over leerlingen overzichtelijk maken.”  

Persoonlijke leerroutes bouwen

Heijnen, destijds nog directeur van de havo- en vwo-afdeling, zocht vooral naar een systeem dat alles met elkaar kon verbinden. Dat heet officieel een leermanagementsysteem (lms), al wordt het in de praktijk door scholen vaak een elo genoemd. “Magister is vooral geschikt voor cijfers en meldingen over roosterwijzigingen, maar voldeed niet aan onze wensen. Ik zocht naar een systeem dat ook de leerprestaties meet en inzichtelijk maakt. Het leek me ook goed als docent te kunnen kiezen uit hoofdstukken en onderwerpen uit verschillende lesmethodes, die passen bij je leerlijn op basis van leerdoelen. Helaas leek dat systeem nog niet te bestaan.” Het Beatrix College koos uiteindelijk voor itslearning, een systeem waarbij die integratie met lespakketten op korte termijn wel mogelijk leek. “Docenten richten de elo zelf in en het is mogelijk om persoonlijke leerroutes in te bouwen. Daardoor kun je gerichter kijken waar leerlingen staan en waar ze extra ondersteuning bij nodig hebben.” 

Kritisch kijken naar je onderwijs

Bij de zoektocht naar een passende elo ontdekte Heijnen dat dit ook een goed moment was om kritisch te kijken naar het onderwijs. “In ons geval wilden we meer gaan lesgeven op basis van de leerdoelen van SLO, en die keuze moesten we meenemen in het proces. De gedachte om meer maatwerk te bieden werd door het hele team gedragen, al bleek dat op papier wel een stuk gemakkelijker dan in de praktijk. Het was best een taai proces, maar uiteindelijk leverde het ook veel op.”

Ondersteuning bij het lesgeven

Bram van Bergen is leraar lichamelijke opvoeding op het Beatrix College. Als lid van de werkgroep begeleidt hij zijn collega’s bij het werken met de nieuwe leeromgeving. “De eerste en tweede klassen werken al met de elo en de derdeklassers zitten nu in de try-out fase. Ik ben heel enthousiast over het programma. Ik geef het examenvak bewegen, sport en maatschappij en de elo ondersteunt me bij het lesgeven. Stel dat we trapeze gaan zwaaien, dan zet ik alvast een filmpje klaar dat de leerlingen kunnen kijken ter voorbereiding. Of ze lezen de regels van softbal voor we gaan spelen.”

Alles op een plek 

Van Bergen vindt dat het differentiëren beter gaat met behulp van de digitale leeromgeving. “Ik kan maatwerk leveren, omdat ik bijvoorbeeld zie wat er fout gaat tijdens een digitale toets. In de les kan ik de theorie dan nog eens herhalen. Mijn lesvoorbereiding staat erin, de leerdoelen, de normering, maar ook de communicatie met de leerlingen. Normaal behandel je de stof een keer en beoordeel je de leerlingen daarop. Nu vraag ik ze per periode een voor- en nawoord te schrijven en een sportfolio te maken. Ze lezen de stof daardoor vaker door en alle informatie staat overzichtelijk op een plek.”

Tips bij het aanpassen of invoeren van een digitaal leersysteem:

Houd het doel voor ogen

Wat wil je bereiken? Bepaal dit vanuit je visie op onderwijs: het systeem moet de visie ondersteunen. Het Beatrix College deed dit vanuit leren vanuit leerdoelen. Zorg voor consensus in het team, dus praat hierover met elkaar. 

Plan ruim 

Het kost veel tijd – soms zelfs jaren – om zo’n systeem goed te implementeren. Deel het invoeren van het proces op in kleine stapjes en probeer daarbij meteen te denken vanuit leerdoelen. Wat wil je leerlingen leren? Deel de leeromgeving daarop in. 

Probeer en leer van je fouten

Door bepaalde functionaliteiten uit te proberen ontdek je de mogelijkheden van een programma. Probeer het gewoon uit in een klas en kijk of het werkt. Bespreek je bevindingen daarna met je vakgroep en ontdek zo met elkaar welke opties bruikbaar zijn.

Meer weten?

• Ben je op zoek naar meer inzicht in en regie over digitale leersystemen? De publicatie Optimaal gebruikmaken van uw digitale leeromgeving van Kennisnet helpt je om dit in kaart te brengen.
• Kennisnet heeft een overzicht gemaakt van de functies per systeem, applicatie en functionaliteit van de digitale leeromgeving.