Eerste hulp bij plannen: een digitale of papieren agenda?

Voor sommige leerlingen is plannen een vak op zich. Hoe begeleid je deze leerlingen?  En hebben zij meer baat bij een digitale planner of kun je de papieren agenda beter weer uit de kast halen?

Ankie Remijn, huiswerkdeskundige en oprichter van Investeren in leren, komt ze dagelijks tegen: leerlingen met planningsproblemen. Hoewel Remijn voordelen ziet aan digitale tools als Magister – leerlingen kunnen altijd zien wat ze moeten doen en docenten hebben inzicht in het opgegeven huiswerk door collega’s – merkt ze in de praktijk ook dat leerlingen vaak het overzicht verliezen bij het gebruik van de app. “Ze kijken niet verder dan deze week en schrikken zich rot als ze op zondag zien dat ze maandag een biologietoets hebben.”

Plenda verplicht 

Margo van Dijk, biologiedocent aan het 2College Durendael in Oisterwijk, herkent het beeld dat Remijn schetst. Op haar school was Magister tot een paar jaar geleden leidend. Leerlingen hadden zelf de keuze of ze hun huiswerk ook nog in een digitale of papieren agenda noteerden, maar net als Remijn zag ze dat veel van hen het overzicht verloren. Daarom voerde haar school het gebruik van Plenda verplicht in: een papieren agenda en planner ineen. De exemplaren werden door school uitgedeeld. “In de brugklas besteden we tijdens de mentoruren veel aandacht aan plannen. Als ik een proefwerk opgeef, vertel ik er altijd bij in welke stukjes leerlingen het leerwerk het beste kunnen opdelen en hoe ze dat in hun Plenda noteren.” Magister wordt in principe alleen gebruikt om toetsen aan te kondigen, omdat ouders daar zicht op willen houden. 

Overzicht kwijt

Wat zeggen leerlingen er zelf over? De school van Justin (15 jaar, 3 havo) werkt in de digitale leeromgeving its learning. Voordat hij naar de brugklas ging schafte hij een papieren agenda aan, maar uiteindelijk gebruikte hij die nauwelijks omdat hij zijn huiswerk digitaal kon opzoeken. Toch bleek dat lastiger dan verwacht en in de periode van thuisonderwijs raakte hij het overzicht kwijt. “Ik vergat opdrachten en had niet door wanneer iets af moest zijn. Soms dacht ik dat ik de week erop een toets had, maar bleek die de week zelf al te zijn. Ik zag mijn cijfers snel achteruitgaan.”

Hulp bij plannen

Leerlingen die bij Remijn aankloppen lopen tegen hetzelfde probleem aan. “Als ik ze vraag: ‘Hoe plan jij?’, zeggen ze bijna allemaal dat ze dat in hun hoofd doen. Dat levert veel stress op, want ze zijn continu bezig alles te onthouden. Zoveel moeten onthouden is al lastig, laat staan dat je een puberbrein hebt dat nog in ontwikkeling is.” Daarom is een papieren agenda verplicht bij Remijns huiswerkbegeleiding. Leerlingen zijn daar in eerste instantie niet blij mee. “Maar ik zeg altijd: ‘Probeer het gewoon een maand en vertel me daarna of het iets oplevert.’ Eigenlijk zie ik altijd dat het leerlingen overzicht en rust geeft en meestal vragen ze na een tijdje zelf om een agenda.” 

Voor Justin werkte het ook zo. Hij plant nu weliswaar niet in een papieren agenda, maar gaat elke ochtend en twee middagen per week langs bij de orthopedagoog van school, die hem helpt met zijn planning. Samen zetten ze al zijn huiswerk in een digitaal planningssysteem dat Justin meer overzicht en structuur geeft. “In het begin vond ik dat omslachtig, maar nu ik eraan gewend ben, zie ik hoe handig het is: ik kijk even snel en dan weet ik precies wat ik moet doen.”

Minder stress

Volgens Remijn is het belangrijk dat leerlingen één plek hebben waar al hun huiswerk samenkomt. Dat zorgt voor rust in hun hoofd en minder stress. Voor haar is die plek bij voorkeur op papier. “Natuurlijk zijn er digitale middelen waarmee je ook goed kunt plannen, maar dan ben je wel weer op een apparaat bezig. Veel leerlingen raken afgeleid, omdat er ondertussen berichten binnenkomen of omdat ze hun sociale media willen checken. Ik ben ervan overtuigd dat het loskoppelen van een device van het huiswerk ervoor zorgt dat leerlingen hun huiswerk eerder af hebben en zo meer tijd overhouden.” Remijn is niet tegen digitale agenda’s of planningstools, maar ze pleit ervoor om er een papieren agenda naast te gebruiken. “Laat leerlingen die agenda tijdens het mentoruur meenemen en gebruik dat uur om samen naar de planningen van de komende week te kijken.” Ook Justin ziet het nut van extra aandacht voor plannen. “Mijn cijfers gaan weer omhoog en ik heb mijn huiswerk sneller af.” 

Meer weten?

• Maken leerlingen hun huiswerk echt beter met een eigen agenda of huiswerkplanner? Volgens onderzoek is dat afhankelijk van een aantal factoren. 
• Zo haal je als leraar meer uit je digitale leeromgeving. 
• Wat is een goede balans tussen mens en machine in het onderwijs? Je leest het in de Kennisnet-publicatie Zet menselijkheid voorop bij digitalisering in het onderwijs.