‘Ik wil dat elke leerling in Nederland lekker in z’n vel zit’

Vso-leraar Esther Wokke pleit voor empathieles of omgangskunde in het curriculum. “Positieve punten over jezelf opschrijven kan knap lastig zijn als je weinig zelfvertrouwen hebt. Op de vraag ‘Wat kun je niet zo goed?’ geven leerlingen vaak makkelijker antwoord.”

In deze rubriek vragen we onderwijsmensen die je kent uit het publieke debat of die zich laten horen op sociale media naar hun persoonlijke missie én missers.

Naam: Esther Wokke
Bekend als: finalist Leraar van het Jaar (2019), ontwikkelaar van de Super Schooljaar Magazines, auteur van het boek Bang?! en omgangskundedocent op vso De Spinaker in Alkmaar.

De eerste les die ik leerde toen ik in het onderwijs begon:

“Elf jaar geleden werkte ik met veel plezier op mijn eigen tankstation, maar na drie gewapende overvallen, gooide ik het roer om. Ik wilde ervoor zorgen dat kwetsbare jongeren niet op het verkeerde pad belanden. Daarom haalde ik mijn lesbevoegdheid als docent omgangskunde. Toen ik als docent begon op vso De Spinaker merkte ik hoe moeilijk het was mijn algemene vormingslessen te geven aan leerlingen die zichzelf niet eens kenden. Ze waren vooral met elkaar bezig en ik zag veel gedragsproblemen en pestgedrag. Ik leerde dat ik terug moest naar het sociale aspect: van de klas een team maken.”

Zo doe ik dat:

“In september en oktober staat alles in het teken van groepsvorming. Ik geef lessen die dicht bij de leerlingen staan en die ze bijblijven. Tijdens de les ‘ranken in de klas’ rangschikken de leerlingen elkaar aan de hand van verschillende vragen, zoals: ‘Wie is sportief?’, ‘Wie zou jou helpen als je in de problemen zit?’ en ‘Wie huilt makkelijk, denk je?’ We gaan met elkaar in gesprek over de antwoorden en leren elkaar zo beter kennen. Ik haal veel informatie uit de antwoorden die de leerlingen geven en gebruik die bijvoorbeeld om buddy-koppels te vormen. Als ik het idee heb dat twee leerlingen elkaar niet goed kennen, koppel ik ze aan elkaar, zodat er een band kan ontstaan. De rest van het schooljaar kijk ik wat er speelt in de klas, in de maatschappij, op tv, en bij de leerlingen thuis. Daar speel ik met mijn lessen op in.”

Mijn persoonlijke onderwijsmissie:

“Ervoor zorgen dat elke leerling in Nederland lekker in z’n vel zit. In mijn eigen klas doe ik dat door de leerlingen in hun kracht te zetten. Ik maak ze bewust van wie ze zijn, wie ze niet willen zijn, wie ze kunnen zijn en hoe ze dat voor elkaar kunnen krijgen. Een van de lessen die ik daarvoor inzet, is jezelf verkopen op Marktplaats. Dat valt voor veel leerlingen niet mee, want je moet daarbij alleen maar positieve punten over jezelf opschrijven. Als je weinig zelfvertrouwen hebt, kan dat knap lastig zijn. Op de vraag ‘Wat kun je niet zo goed?’ geven ze vaak makkelijker antwoord. Het is veel minder vanzelfsprekend om te koop te lopen met waar je goed in bent, maar je eigen waarde kennen en een positief zelfbeeld creëren is zo belangrijk voor je zelfvertrouwen.”

Als ik één ding mocht veranderen aan het onderwijs:

“Dan zou op alle scholen in Nederland empathieles of omgangskunde op het rooster staan, net als in Denemarken. We lopen onszelf in het onderwijs vaak voorbij omdat we vooral bezig zijn met het bijhouden van methodes, cijfers en leerdoelen. Maar hoe gaat het eigenlijk écht met onze leerlingen? We vergeten weleens hoe belangrijk wij zijn voor hun leven en toekomst omdat we zo vastgeroest zitten in systemen en protocollen en slaaf zijn geworden van de methode. Waarom doen we onszelf dat aan? Als je elke ochtend voor je leerlingen opstaat, moet je voor je leerlingen gaan en niet voor je methode. Dat begint met goed zorgen: voor jezelf en voor de leerlingen.”

Zo verspreid ik mijn missie:

“Samen met collega Susan Tromp heb ik mijn lessen op papier gezet. Het zijn kant-en-klare lessen die je zonder voorbereiding op elk moment kunt geven. Je hoeft ze niet van a tot z af te werken. Kijk liever wat er speelt en welke les daarbij past. Ik ontwikkelde de lessen – die ik eerder aanbood in een agenda en nu als magazine – voor het mentoruur, maar inmiddels worden ze ook op het mbo en zelfs in de kleuterklas gegeven. Goed nieuws, want ik gun elke leerling en leraar in Nederland dit soort lessen.”

Meer weten?

• Lees hoe je als leraar tijdens de Gouden Weken een essentiële rol speelt bij groepsvorming in de klas.
• 9 tips om je schooljaar te starten met een prettige groepsdynamiek en een effectief ingericht leslokaal.
• Wat kun je doen met een onrustige klas waarin de sfeer niet goed is? Sporten kan bijdragen aan een positieve groepsdynamiek.
• Lees welke effecten het herverdelen van zitplaatsen in de klas heeft op de relaties tussen leerlingen.