Profielwerkstuk? Leg de lat hoog en laat je leerlingen vrij
Het maken van een profielwerkstuk is een verplicht onderdeel van de examenstof op het vmbo tl/gl, havo en vwo. Hoe begeleid je leerlingen hierbij en hoe zorg je dat ze met plezier aan de slag gaan?
Leerlingen die een profielwerkstuk (PWS) maken, moeten een beroep doen op verschillende leerstrategieën. Het is leuk ze hierin te begeleiden, vindt Cees Banning, docent economie op het Sint-Maartenscollege in Voorburg. “Ik zie het PWS als een soort meesterproef, waarbij leerlingen laten zien of ze zijn voorbereid op vervolgonderwijs.”
Een school mag het PWS naar eigen inzicht inrichten, al bevat het vaak een vakoverstijgende thematiek die past binnen het gekozen profiel van de leerling. Het onderwerp kan te maken hebben met een maatschappelijk relevant thema, of met de beroepswereld die bij het profiel past. De leerlingen mogen zelf bepalen waarover ze het willen hebben. Zo kunnen ook hobby’s of favoriete vakken de inspiratie vormen voor de onderwerpkeuze.
Aanscherpen en bijschaven
Banning start zijn begeleiding door samen met de leerlingen hoofd- en deelvragen te formuleren. Na de eerste bespreking laat hij alle duo’s klassikaal hun plan presenteren. “Het onderwerp staat dan vast, maar ze kunnen het nog wel aanscherpen en bijschaven.” Ook de vorm is vrij. Ouders en verzorgers mogen de eindpresentatie van de leerlingen op school bijwonen.
‘Het is coaching, waarbij je niet te veel voor ze doet en ook niet te weinig’
De grootste valkuil? Leerlingen kiezen soms een te breed onderwerp. Banning wijst ze daarop en reikt een paar goede bronnen aan. “Ik doe niet te veel en niet te weinig. Het is echt een soort coaching. Ze mogen natuurlijk ook fouten maken, daar leren ze van.”
Punten voor het proces
Bij Banning scoren leerlingen ook punten voor het proces. Hij vraagt zich daarbij af: werken de leerlingen serieus aan het PWS, volgen ze de feedback goed op en leren ze ervan? Wat er van de leerlingen wordt verwacht, staat allemaal in een dun boekje dat ze aan het begin van het PWS ontvangen.
De aanpak werkt: Banning vertelt trots dat een aantal leerlingen van het Maartenscollege de KNAW Onderwijsprijs heeft gewonnen. “Ik tip leerlingen dat ze vooral goed moeten kijken naar de opbouw van de winnende scriptie. De structuur van een PWS is belangrijk en moet in orde zijn. Ik vind het trouwens een gemiste kans dat deze prijs alleen voor vwo-leerlingen wordt georganiseerd. Havo-werkstukken kunnen evengoed van hoog niveau zijn.”
Skeletten en de HEMA
De profielwerkstukken die Banning zijn bijgebleven, blonken vooral uit in originaliteit. “Twee leerlingen deden voor biologie onderzoek naar de herkomst van het skelet in het biologielokaal. Ze kwamen in contact met mensen van de universiteit en schreven een aanbeveling over het onderhoud van de skeletten. Een ander duo lichtte de HEMA volledig door. De leerlingen schreven een goed bedrijfsprofiel en brachten de kansen van het bedrijf in kaart. Ze hebben hun PWS ook ingestuurd naar de raad van commissarissen, maar kregen helaas geen reactie.”
Tips voor het begeleiden van het PWS
Docent Cees Banning vertelt in 5 tips hoe hij het begeleiden van leerlingen en hun PWS aanpakt.
1. Daag leerlingen uit
Vertel dat dit hun meesterproef is aan het einde van hun middelbare schoolcarrière. Presenteer het PWS als creatieve uitdaging waarin ze mogen laten zien wat ze kunnen.
2. Laat leerlingen iets kiezen wat ze leuk vinden
Leerlingen die een onderwerp kiezen dat ze echt leuk vinden, vinden het maken van het PWS makkelijker en krijgen er meer lol in. Zo wordt het maken van een PWS geen corvee.
3. Houd ze aan hun planning
Iedereen kan een planning maken, maar je eraan houden is best lastig. Laat leerlingen tussentijds al conceptteksten opleveren, zodat je op tijd aan de bel kunt trekken of kunt bijsturen.
4. Train de schrijfvaardigheid
Lezen en schrijven zijn belangrijke vaardigheden voor het PWS. Met name de schrijfvaardigheid laat soms te wensen over. Ga hierover als team in gesprek en probeer ook onderbouwleerlingen meer te laten oefenen met schrijven.
5. Leg de lat hoog
Leg de lat voor het PWS hoog. Maar geef leerlingen die hun PWS foutloos en verzorgd inleveren, minimaal een 7 of een 8. De presentatie van het PWS telt daarnaast zwaar. Voldoet het PWS aan alle normen qua originaliteit, planning, verzorging en presentatie? Geef de leerling dan ook een hoge beloning.
Meer weten?
- Om te delen met de klas: Tim Huijgens, lerarenopleider aan de RUG, schreef zeven tips voor een winnend profielwerkstuk.
- Examenoverzicht zette alles over het profielwerkstuk overzichtelijk op een rij voor leerlingen en docenten.
- Hoe begeleid je onderzoek door leerlingen? SLO schreef een handreiking.
