‘Dankzij mijn burn-out durf ik andere keuzes te maken’

Het mooie van leraar zijn, is dat je zelf ook iedere dag leert. Van leerlingen, collega’s en ouders. Soms leer je zo’n belangrijke les, dat die je je hele loopbaan bijblijft. Hilde Schalkwijk (56) stapte na haar burn-out over naar het voortgezet onderwijs en besloot haar energie voortaan zorgvuldiger te verdelen.

In deze serie vertellen leraren over een belangrijke les die ze zelf hebben geleerd. Wil je ook een inspirerend verhaal delen over je onderwijscarrière? Mail ons.

Dit jaar viert Hilde Schalkwijk haar 25-jarig onderwijsjubileum. Ze begon ooit in het primair onderwijs, daarna maakte ze de overstap naar het voortgezet onderwijs. Nu is ze docent Nederlands en schoolopleider op de Waldheim-mavo in Baarn. “Ik was dik tevreden in het basisonderwijs, maar toch kriebelde er iets”, zegt Schalkwijk. Haar burn-out bleek het kantelpunt. “Na de zomervakantie zou ik weer fris van start gaan, maar ik stortte in.”

Lege batterij

Schalkwijk zag haar burn-out, nu zeven jaar geleden, niet aankomen. “Ik had niet door dat ik altijd maar aan het werk was. Elke avond zat ik achter de laptop om lessen voor te bereiden. Dat hoorde erbij, vond ik. Terugkijkend zie ik in dat er te weinig tijd overbleef voor ontspanning.” 

In de periode dat Schalkwijk thuiszat leerde ze veel over zichzelf. Ze zag in dat ze in de jaren ervoor altijd maar was doorgegaan en dat haar batterij daardoor niet de kans had gekregen om op te laden. Na haar burn-out keerde ze terug op school, vastbesloten het helemaal anders te gaan doen. Maar al snel ontdekte ze hoe hardnekkig vastgeroeste gewoontes zijn. “Als je lang met elkaar samenwerkt, vervul je een bepaalde rol in het team. Ik nam veel taken op me, wat ik altijd prima vond. Nu moest ik hard mijn best doen om niet in dezelfde patronen te vervallen.”

Intensief traject

Op een andere plek opnieuw beginnen, dat was wat ze nodig had, realiseerde Schalkwijk zich. Omdat ze graag in het onderwijs wilde blijven, meldde ze zich bij een onderwijsdetacheringsbureau. Via dit bureau kon ze tijdelijk aan de slag als docent Nederlands op de Waldheim-mavo. Na dat eerste schooljaar kreeg Schalkwijk het aanbod om te blijven, mits ze haar tweedegraads lesbevoegdheid haalde. Een intensief traject van anderhalf jaar volgde. “Dat gaf me veel voldoening, al klinkt dat misschien tegenstrijdig na een burn-out. Een opleiding doen naast mijn baan en gezin was ook zwaar, maar het was iets wat ik voor mezelf deed en daardoor bracht het me echt iets.”

In de deuropening 

Schalkwijk heeft helder voor ogen wat ze belangrijk vindt in haar werk. “Ik zet onvoorwaardelijk in op de verbinding met de leerlingen.” Dat begint al wanneer haar leerlingen de klas binnenkomen. “Een van de zes rollen van de leraar is dat je een goede gastvrouw bent. De leerlingen zien mij en ik wil alle leerlingen zien. Daarom sta ik elke les in de deuropening en zeg ik iedere leerling gedag of maak ik een kort praatje.”

Docent en spreker Amin Asad sprak tijdens een lezing die Schalkwijk bijwoonde de woorden ‘onderwijs moet opleiden voor het leven’. Dat raakte Schalkwijk. Ze besloot die woorden dagelijks in haar lespraktijk toe te passen. “Ik behandel leerlingen zoals ik zelf behandeld wil worden en ben duidelijk in wat ik van ze vraag en waarom ik dat vraag. Geef ik een schrijfopdracht, dan leg ik uit hoe die in de toekomst goed van pas komt.”

Plezier in lesgeven

Inmiddels heeft Schalkwijk een manier gevonden om anders te reageren wanneer iemand haar ergens voor vraagt. Ze geeft aan dat ze erover wil nadenken en dat ze er op een later moment op terugkomt. “Soms is het antwoord nee, ik merk dat mijn omgeving dat prima vindt. De periode waar ik doorheen ben gegaan was niet fijn, maar wel noodzakelijk om dingen anders aan te pakken.” 

Schalkwijk denkt meer na over hoe ze haar werk aantrekkelijk houdt. Ze steekt nu energie in taken die haar energie teruggeven. “Ik ben me er meer van bewust welke dingen dat zijn en hoe ik die in balans houd. Dat lukt natuurlijk niet altijd, maar ik sta nog steeds met veel plezier en enthousiasme voor de klas.”   

Meer weten?

• Lees deze 12 tips voor het verlagen van werkdruk.
• Leraren hebben een hoge kans op een burn-out, zo blijkt uit onderzoek. Vooral in het voortgezet onderwijs hebben medewerkers vaker burn-outklachten.
• In een gastcolumn vertelt docent Jefta Westra waarom voor hem de rol van pleinwacht werkt als stressverlager.
• Ismail Aghzanay (Leraar van het Jaar 2021 en Meester met Dromen) vertelt hoe hij zijn tijd verdeelt tussen school en zijn taken buiten het lesgeven.
• Ook docent Yasin Yaylali leerde dat het belangrijk is kritisch te kijken naar taken die je juist wel of juist geen energie geven.