Hoe je met een spelscript het rollenspel van kleuters stimuleert
Jonge leerlingen ontwikkelen zich spelenderwijs. Door spel leren zij de wereld om hen heen beter te begrijpen. Ze leren door te ontdekken, oefenen en imiteren. Maar wat doe je als spel te weinig op gang komt? Op openbare basisschool ‘t Hout geven leraren leerlingen inspiratie en houvast in hun spel door te werken met spelscripts.
Een spelscript is een verhaallijn die leerlingen kunnen spelen in de huishoek. Dit verhaal wordt in scenes verdeeld en met enkele foto’s en tekeningen weergegeven in de speelhoek. Zo krijgen leerlingen inspiratie en hebben ze een geheugensteuntje tijdens het spel. Een spelscript geeft naast spelideeën ook betekenis en inhoud aan een rol, zoals vader, moeder, dokter en winkelier. In de video vertellen Ine Oligschlager van openbare basisschool ’t Hout in Helmond en Elke Daalmans van BCO Onderwijsadvies hoe zij spelscripts ontwikkelen en gebruiken.
De leraar kan zelf een spelscript bedenken, maar leerlingen mogen ook met ideeën komen. In de speelhoek hebben leerlingen altijd de vrijheid om te kiezen voor een spelscript of dat ze liever een eigen verhaal willen spelen. Veel leerlingen hebben steun aan de foto’s voor en spelen het verhaal in het begin na, maar daarna stappen ze over op hun eigen verhalen en bedenken ze zelf rollen.
Meerwaarde van een spelscript
Het werken met een spelscript heeft verschillende voordelen bij het stimuleren van rollenspel. Leerlingen:
- doen nieuwe spelideeën op
- oefenen sociale vaardigheden
- worden geprikkeld in hun taalontwikkeling
- leren een logische verhaalvolgorde vast te houden
- komen tot zelfsturing
- leren omgaan met tekens en symbolen
- komen in aanraking met verschillende leesstrategieën (eerst, toen, daarna)
- oefenen spelenderwijs met lezen, schrijven en rekenen
Hoe zet je een spelscript in?
Een spelscript begint meestal in de kring. Je verkent eerst het thema met de leerlingen. Vanuit hier ontstaan vaak al spelideeën. Wat kun je spelen in een politiehoek? Stel met de kinderen een verhaal samen. Waar beginnen we mee en hoe eindigt het spel? Maak enkele foto’s of tekeningen van het verhaal en ondersteun deze met een zin. Deze foto’s of tekeningen hang je op in de huishoek of themahoek. Ook een prentenboek of versje is een goed aanknopingspunt voor een script. Kinderen hebben voorbeelden nodig dus voorspelen in de groep zorgt voor een enorme stimulans.
Een spelscript kan ook tijdens het spel zelf ontstaan. Ga met een klein groepje naar de huishoek of themahoek. Wat kunnen we hier nu spelen? Bedenk met de kinderen de rollen en de handelingen die nodig zijn voor het spelen van het spel. Denk bijvoorbeeld aan de politieagent en de boef. Verdeel de rollen en laat de leerlingen doen alsof ze een bekeuring geven, patrouilleren, gearresteerd worden, enzovoort. Maak foto’s van de verschillende scènes.
Verkennen van een rol
Het is belangrijk om met leerlingen de inhoud en mogelijkheden van een rol te verkennen. Welke taken heeft een politieagent? Welke spullen heeft hij daarvoor nodig? De kennis over een rol vergroot je ook met boeken, excursies en het uitnodigen van gastsprekers. Het gebruik van rollenkaartjes helpt leerlingen bij het verdelen van rollen. Ook helpt het de leerling om in de rol te blijven die hij wil spelen. Laat leerlingen na het spelen reflecteren op hun rol.
Taalstimulering
Rollenspel is een manier om de taalontwikkeling te verrijken. Een spelscript kan daarbij een extra impuls geven en het biedt taalzwakke leerlingen houvast. Een spelscript geeft ook veel mogelijkheden voor het toevoegen van woorden aan spel. Denk bij het politie-thema bijvoorbeeld aan boete, bekeuring en vermist. Regelmatig voorspelen en meespelen zorgt ervoor dat leerlingen de woorden eerder gaan toepassen in hun eigen spel.
Praktische tips
Leerkracht Ine Oligschlager en adviseur Elke Daalmans geven praktische tips voor het maken van een spelscript.
Organisatie:
- Houd het verhaal simpel. Het gaat erom dat je op een visuele manier structuur brengt in het spel. Dat kan al met simpele tekeningen.
- Door je themakeuze, materialen en inrichting prikkel je kinderen om een verhaal te bedenken. Laat ze actief meedenken over het script, de materialen en inrichting.
- Teken mee als leerlingen met ideeën voor een verhaallijn komen. Eenvoudige tekeningen kunnen al een spelscript vormen.
- Zorg dat je aansluit bij de belevingswereld van de leerlingen, de tijd van het jaar, of een actueel thema.
- Hang enkele platen uit een boek op als spelscript.
- Maak foto’s met je smartphone of fototoestel, die je gebruikt voor het spelscript.
Concrete spelscripts:
- Een winkel is een goede start voor een spelscript. Het principe van klant, verkoper en betalen komt in veel andere thema’s terug. Het is handig om deze rollen en handelingen onder de knie te hebben. De winkel krijgt bij andere thema’s steeds een andere inhoud zoals een bloemenwinkel of een schoenenwinkel.
- Dagelijks huishoudelijke karweitjes, zoals het dekken van de tafel, afwassen en koken zijn een goede start voor een spelscript.
Tijdens het spel:
- Niet elke leerling zit in dezelfde spelfase. Dit kan stimulerend, maar soms ook frustrerend werken. Houd daar rekening mee bij de samenstelling van het groepje.
- Observeer, begeleid het spel of speel mee, zo weet je welke impulsen er nog nodig zijn. Dat kan bijvoorbeeld door te wijzen op de taken van de politieagent. Of door een spelprobleem toe te voegen.
Meer weten?
- Lees hoe je de overgang naar groep 3 kunt versoepelen door spelend leren in te zetten.
- Spelend leren draagt bij aan de ontwikkeling van leerlingen van groep 1 t/m 8. Leraren van de Jan Ligthartschool in Den Haag zetten verschillende spelvormen in.
