Duurzaamheid verankeren in het mbo

Duurzaamheid is speerpunt van beleid van het Nordwin College en het Wellantcollege, twee groene mbo-scholen. Ze vonden de aandacht voor duurzaamheid in het onderwijs vaak incidenteel en te projectmatig. Met onderwijsadviesbureau Oberon en Wageningen Universiteit ontwikkelden ze daarom Het Groene Kompas, een instrument om duurzaamheid te verankeren in de schoolorganisatie.

Binnen het (groene) beroepsonderwijs groeit de belangstelling voor duurzaamheid nog steeds sterk. Om duurzaamheid structureel in te bedden in het schoolbeleid zijn vaak ingrijpende vernieuwingen nodig. Het vraagt om deelname van alle betrokkenen in de onderwijsinstelling (studenten, docenten, teamleiders, bestuur). En om duurzaamheid geloofwaardig in het curriculum te integreren, moet een school ook zelf duurzaam werken. Bijvoorbeeld door afval te scheiden of door zonne-energie te gebruiken.

Hoe maak je duurzaamheid concreet?

Het Nordwin College en het Wellantcollege hadden duurzaamheid al veel langer hoog in het vaandel staan. Maar het lukte onvoldoende om dit meer integraal in de organisatie op te nemen. Het bleek vooral een uitdaging om teamleiders en opleidingscoördinatoren erbij te betrekken. Ook hadden de scholen behoefte aan concrete handvatten om duurzaamheid toe te passen in de praktijk.

Het actief betrekken van belanghebbenden bij het vormgeven en uitdragen van een integrale visie op duurzaamheid. Dat was uitgangspunt voor het onderzoeksproject Meer dan de som der delen. De verankering van duurzaamheid in de gehele schoolorganisatie. Wageningen Universiteit en Oberon voerden daarin twee casestudies uit, op het Nordwin College en het Wellantcollege. Ze ontwikkelden Het Groene Kompas en maakten daarbij gebruik van Reflexieve monitoring in actie, een methode om vooruitgang binnen veranderingsprocessen zichtbaar te maken.

Duurzaamheid evalueren

In het project hebben de onderzoekers een bestaand instrument om duurzaamheid te meten in het hoger onderwijs doorontwikkeld voor het mbo. Met Het Groene Kompas kunnen mbo-instellingen bepalen waar ze staan qua duurzaamheid. Ook kunnen ze doelen en acties formuleren om duurzaamheid in hun organisatie te versterken. Het Groene Kompas vormt zo een gespreksleidraad voor teamleiders, docenten en managers.

Binnen Het Groene Kompas worden vijf opklimmende fasen van duurzaamheid onderscheiden. De eerste fase is ‘activiteit-georiënteerd’. In de uiteindelijke vijfde fase werken de school, studenten, bedrijfsleven, aanleverende scholen, alumni en maatschappelijke organisaties nauw samen. Om te bepalen waar een school staat zijn vier thema’s (organisatie, deskundigheid, onderwijs en waardering) onderverdeeld in onderwerpen, waarbij voor elk onderwerp criteria zijn beschreven. Bijvoorbeeld: de school heeft een expliciete visie op duurzaamheid en vertaalt deze naar concreet beleid.

Conclusies en aanbevelingen

• Het Groene Kompas kan op iedere mbo-instelling en op ieder moment worden ingezet.
• Het Groene Kompas geeft teamleiders concrete handvatten om samen met hun team duurzaamheid te integreren in de opleiding.
• Het kan handig zijn om externe ondersteuning in te schakelen voor het betrekken van teamleiders en opleidingscoördinatoren.
• Schoolbreed gebruik van Het Groene Kompas biedt mogelijkheden om te schakelen tussen verschillende opleidingsniveaus en zo de impact te vergroten.
• Betrek de studenten zoveel mogelijk bij het uitwerken en invoeren van duurzaamheid. Het Groene Kompas en Reflexieve monitoring bieden hiervoor werkvormen en ideeën.
• Werk samen met het regionale bedrijfsleven. Dit verrijkt het proces en maakt duurzaamheid concreet.

Meer weten?

• Duurzame docent 2021, Tim Verhoef, legt uit hoe hij het onderwerp duurzaamheid op zijn school naar een hoger plan tilt.
• Meet je ecologische voetafdruk op voetafdruktest.wnf.nl of op friesevoetafdruk.nl.
• Werk aan verduurzaming met Eco-Schools, ’s werelds grootste duurzaamheidsprogramma voor scholen.