Zo wordt praten over seksualiteit heel gewoon
Gesprekken voeren in de klas over seksualiteit wordt een stuk makkelijker als je weet hoe je het moet aanpakken én als je het vaker doet. Het aangeven van je seksuele grenzen en wensen en het respecteren van die van de ander zijn daarbinnen belangrijke onderwerpen. En als leraar kun je een actieve bijdrage leveren aan de seksuele vorming van je leerlingen.
Ambassadeurs van Leraar24 Ralph Voesenek en Steffie van der Meijden volgden samen met hun collega’s een training van Qpido over seksualiteit. In deze training staat het vlaggensysteem centraal. Trainer Esmaralda de Haan vertelt waarom deze tool goed werkt bij het bespreekbaar maken van seksueel gezond én overschrijdend gedrag. “Je reageert in situaties vaak vanuit je eigen normen en waarden. In deze training oefenen we met voorbeeldsituaties en leggen we ze naast zes criteria om te toetsen of bepaald gedrag passend of grensoverschrijdend is. Met elkaar bespreken we welke kleur vlag volgens ons van toepassing is op die situatie (groen is seksueel aanvaardbaar gedrag, geel is licht seksueel grensoverschrijdend, rood ernstig seksueel overschrijdend gedrag en zwart is zwaar seksueel overschrijdend gedrag). Dit geeft houvast bij het adequaat beoordelen en bespreekbaar maken van seksueel gedrag en leert je gepast te reageren.”
Respect voor jezelf en de ander
De thema’s seksualiteit en seksuele diversiteit zijn kerndoelen van het onderwijs. Daarmee zijn scholen verplicht hieraan aandacht te besteden; ze kunnen wel zelf bepalen hoe zij dit doen. Het lijken misschien ingewikkelde onderwerpen, maar ze maken ook dat je als leraar kunt bijdragen aan de ontwikkeling van je leerlingen en ze kunt leren met respect naar zichzelf en de mensen om zich heen te kijken. Steffie van der Meijden is mentorleerkracht in het speciaal onderwijs en vond het aanvankelijk ook een lastig onderwerp, maar ze ziet het als haar taak om leerlingen hier meer over te leren. “Seksuele vorming en praten over seksualiteit begint bij ons. Als wij er als leraren vaker over praten en het normaliseren, dan wordt dat in de klas ook steeds makkelijker.
Gesprekstips
Met deze tips wordt het – ook voor leerlingen – gemakkelijker om te praten over seksualiteit.
Normaliseer en stimuleer gezond seksueel gedrag
Als je zelf weet welk gedrag passend is bij welke leeftijdsgroep kun je gezond gedrag stimuleren. Spelen twee kleuters doktertje? Het is normaal dat kinderen op die leeftijd nieuwsgierig zijn. Benoem dit, maar vraag ook of ze het allebei leuk vinden om te doen.
Reageer altijd rustig en passend
Probeer, zelfs als het een grensoverschrijdende situatie is, rustig te reageren. Een boze reactie sluit de deur en maakt een gesprek onmogelijk. Bespreek het voorval met de betrokkenen en leg daarbij goed uit wat de passende omgangsvormen zijn.
Zorg voor een veilig klimaat
Voor leerlingen is praten over seksualiteit niet altijd makkelijk. Ze moeten het gevoel hebben dat ze vrij en open kunnen spreken. Wees niet bang dat je niet deskundig genoeg bent. Om seksuele vorming te geven is het niet nodig om seksuoloog te zijn; aan basiskennis en een open houding heb je voldoende. Laat ook gerust merken dat je niet alles weet en ga samen op zoek naar antwoorden.
Denk na over jouw grenzen
Bedenk vooraf op welke vragen je wel of geen antwoord gaat geven. Bedenk ook welke woorden wel en welke niet gebruikt kunnen worden in de les. Benadruk dat er geen eenduidige seksuele en relationele norm of waarheid is, maar dat deze verschilt per persoon. Stelt een leerling een vraag die je liever niet beantwoordt? Dan hoef je geen antwoord te geven. Probeer wel op de vraag in te gaan en te ontdekken waarom de leerling deze vraag stelt en ga daarop in.
Welke vragen hebben leerlingen?
Kies een onderwerp of thema aan de hand van wat leerlingen nodig hebben. Dat kun je bijvoorbeeld doen door leerlingen hun vragen anoniem te laten opschrijven. Bedenk dat er ook onderwerpen en vragen naar voren kunnen komen waarvan je zelf schrikt, dus bedenk vooraf hoe je hiermee omgaat.
Meer weten?
- Op de Van Koetsveldschool in Amsterdam krijgen alle cluster 3-leerlingen lessen in weerbaarheid en seksuele vorming. Dat heeft gunstige effecten: ze leren beter hun eigen grenzen aangeven en hebben meer respect voor diversiteit.
- Naast trainingen biedt Qpido achtergrondinformatie over liefde, diversiteit, grooming en loverboys.
- Bekijk de tips van Rutgers Kenniscentrum voor seksualiteit voor seksuele vorming in het voortgezet onderwijs met informatie, lesmateriaal en voorbeelden van hoe andere scholen deze lessen aanpakken.
- Voor het onderwijs ontwikkelden School & Veiligheid, Rutgers en Soa Aids e-learnings over het thema gezonde relaties en seksualiteit. Na inloggen zijn de e-learnings gratis beschikbaar.
- In de kennisbank van Gendi.nl vind je lesmateriaal over seksuele diversiteit.
- Lees meer over seksuele vorming in het primair onderwijs.
- Na hun succesvolle serie op YouTube nemen ‘de sekszusjes’ Marcelle en Krista de seksuele voorlichting van jongeren onder de loep met hun programma Naakt voor de klas.
