Vang de aandacht van leerlingen met goocheltrucs

Wist je dat er veel gelijkenissen zijn tussen een goochelaar en een leraar? Beiden moeten ze goed zijn in het creëren, vestigen en verplaatsen van aandacht. Hoe je dat aanpakt? Twee goochelende leraren geven tips.

De aandacht van leerlingen vasthouden, is soms makkelijker gezegd dan gedaan. Zeker omdat leerlingen – net als goochelaars – precies weten hoe ze de focus kunnen verleggen: ze maken een grap, starten een discussie of stellen een vraag die niets met de les te maken heeft. Het is verleidelijk om daarop in te gaan, maar je kunt die afleiding beter met een truc afkappen. Zo bewaak je de orde in de klas en bepaal jij als leraar waar de aandacht naartoe gaat.  

Trucs om de aandacht te verplaatsen

Bas Jacobs, goochelaar en leraar Nederlands bij Het Baken in Almere, goochelt graag met aandacht, tijd en verwachtingen. “Het is de kunst om de signalen van leerlingen die de aandacht verplaatsen te herkennen en slimme manieren te bedenken om de aandacht terug te leiden naar de les.” Daarvoor kun je de volgende trucs inzetten:

1. Verleg de focus

Daagt een leerling je uit? Leid hem af met een vraag, zoals: ‘Bij welke opdracht ben je?’ Zo verplaats je de focus van het gedrag naar het werk. Zorg dat je altijd een paar van dit soort vragen paraat hebt.

2. Goochel met tijd

Ontstaat er een discussie of conflict? Goochel met tijd door te zeggen dat je het probleem op een later moment bespreekt of oplost. Zo raakt de les niet verstoord en tegen de tijd dat je in gesprek gaat, is de boosheid of irritatie vaak alweer gezakt. 

3. Wees onvoorspelbaar

Verstoort iemand de les? Doe of zeg iets wat de leerling niet verwacht. Maak een onverwachte grap, bedenk een originele waarschuwing of geef een verrassend compliment. Daarmee leid je de aandacht af van de verstoring en kun je sneller verder met de les.

Tips om de aandacht vast te houden

Een langere spanningsboog creëer je door de nieuwsgierigheid te prikkelen, zegt Ralf Ghijsen, goochelaar en docent aan de lerarenopleidingen van Fontys in Eindhoven. “Het maakt niet uit of ik voor publiek of voor een groep studenten sta, mijn optreden is geslaagd als zij heel graag willen weten hoe iets zit. In het ideale geval zijn studenten zo gemotiveerd dat ze zelf op onderzoek uitgaan.” Ghijsen zet verschillende strategieën uit het goochelvak in om de aandacht van studenten en leerlingen vast te houden:   

1. Bouw een relatie op met je leerlingen

Heb oog voor je leerlingen terwijl je lesgeeft. Maak letterlijk oogcontact en speel in op hun reactie. Zorg net als een goochelaar voor interactie met je publiek. Zeg bijvoorbeeld: ‘Ik zie je verbaasd kijken, klopt dat?’ Of geef een welgemeend compliment. Wanneer je persoonlijke aandacht hebt voor iedere leerling en investeert in een goede relatie, zal de klas zich meer betrokken voelen bij de les. 

2. Zorg voor variatie in je instructie

Wissel werkvormen en hulpmiddelen af als je uitleg geeft. Onvoorspelbaarheid houdt leerlingen bij de les. Goochelaars doen dat met een verrassingsmoment: als ze je vragen een kaart te trekken, weet je nooit precies wat je te wachten staat. Ghijsen verrast zijn studenten elke les met een andere inrichting van zijn klaslokaal. “De ene keer hangt het vol ballonnen, de andere keer met krantenkoppen. Of ik zet alle stoelen in een kring. Daarmee maak ik de studenten nieuwsgierig. Zo staan ze meteen ‘aan’ als ze het lokaal betreden.” 

3. Geef leerlingen een verantwoordelijkheidsgevoel

Trek je een kaart bij een goochelaar? Dan voel je je onderdeel van de truc. De goochelaar heeft jouw volledige aandacht. Je let waarschijnlijk extra goed op om het geheim achter de truc te ontrafelen. Leerstof kun je ook als een truc brengen. Geef leerlingen steeds stukjes informatie waarmee ze een vraag of opdracht kunnen oplossen. Begeleid en coach ze door ze de juiste richting op te sturen, zonder dat je het antwoord voor ze invult. Zo maak je ze verantwoordelijk voor hun eigen leerproces.

Meer weten?

• Dit zijn vier technieken om orde te houden in de klas.
• Zo zorgen vriendelijkheid en duidelijkheid voor rust in de klas.
• Deze tips helpen je bij het verbeteren van je relatie met leerlingen.
• De Kennisrotonde geeft antwoord op de vraag hoe je verstorend gedrag in de bovenbouw van het vmbo kunt aanpakken.