Sociale vaardigheden aanleren in het ZML-onderwijs

Hoe ga je om met iemand die boos is? En wat doe je als je iemand wilt troosten? Het aanleren van sociaal wenselijk gedrag is belangrijk om mee te komen in de maatschappij. Juist voor zeer moeilijk lerende kinderen. Een van de manieren om dit te doen is via STIP: Sociale Training In Praktijk.

De STIP-methode is geschikt voor leerlingen van 4 tot en met 20 jaar. Op de Van Koetsveldschool voor speciaal onderwijs in Amsterdam beginnen ze met STIP bij de kleuters. Ze werken met de pop Ies, een blauwe kopvoeter met een rugzak vol gezichtsuitdrukkingen. In bovenstaande video zie je hoe Ies van de kast valt en pijn heeft. De leerlingen in groep Nijntje leren met hulp van onderwijsassistent Esther Warnaar hoe ze Ies het beste kunnen troosten.

Spelenderwijs verschillende omgangsvormen leren kennen

In hogere klassen volgen leerlingen Bob en Tom. Bob heeft een groene pet en laat het verkeerde gedrag zien. Tom heeft een gele pet en laat zien hoe het juist wel moet. Via Bob en Tom maken kinderen spelenderwijs kennis met verschillende omgangsvormen. Het blijft goed hangen, omdat er ook op andere momenten in de klas verwezen wordt naar Bob en Tom. Voor leerlingen tot 12 jaar richt STIP zich vooral op het aanleren van sociaal-emotionele vaardigheden als het herkennen van emoties, het goed uitleggen van wat je vindt of wilt en het oplossen van ruzies. In onderstaande video zie je hoe leerlingen van de Dr. A van Voorthuisenschool in Rotterdam les krijgen via de STIP-methode.

Meekomen in de maatschappij

STIP is ook geschikt voor het voortgezet speciaal onderwijs (vso). Ies, Bob en Tom spelen hier geen rol meer. Leerlingen volgen eerst Peter, die met zijn klas van alles onderneemt en daarbij veel moet leren en ze volgen John en zijn gehandicapte broer Timen. In het vso wordt STIP steeds praktischer van aard. Leerlingen leren hoe ze zich sociaal staande houden tijdens een stage, op het werk of in sociale omgevingen. Dat doen ze door het oefenen van situaties die ze in het dagelijks mee gaan maken, zoals het ontvangen van visite, naar een feest gaan of het maken van een sociaal praatje met een collega. 

Informeren van ouders

Het informeren van ouders is een belangrijk onderdeel van de STIP-methode. Bij iedere les hoort een brief voor de ouders. Zo worden ook zij betrokken bij wat hun kinderen leren en kunnen ze de vaardigheden thuis ook oefenen.

Meer weten?

• Zo kun je sociale vaardigheden trainen in het speciaal onderwijs.
• Op de website van de stichting School en Veiligheid vind je een omschrijving van de STIP-methode.
• Het Nederlands jeugdinstituut (NJ) heeft een overzicht van effectieve jeugdinterventies. Je kunt daar meer lezen over training van sociale vaardigheden, zoals het programma Alternatieve Denkstrategieën of de Kanjertraining