Deze school motiveert leerlingen door ze (veel!) autonomie te geven

In het onderwijsprogramma QUEST ’21 staat autonomiebevorderend onderwijs centraal en bepalen leerlingen voor een groot deel zelf hun leertraject. Vooral dat zelf kiezen draagt bij aan een grote intrinsieke motivatie van leerlingen. Een kijkje achter de schermen bij het onderwijsprogramma QUEST ’21 op het A. Roland Holst College in Hilversum.

Het A. Roland Holst College biedt het onderwijsprogramma QUEST al 18 jaar aan. De school nam het concept recent onder de loep en voerde een aantal belangrijke wijzigingen door, met als resultaat QUEST ’21. Een leerling met minimaal havoniveau die start op het Roland Holst College, kiest voor regulier of QUEST-onderwijs. Barry Roest, afdelingsleider van QUEST ’21: “We proberen zo laat mogelijk op havo- of vwo-niveau te selecteren. Met een havo-advies kun je dus modules volgen op vwo-niveau.”

Zelf modules kiezen

Het verschil met het reguliere onderwijs is volgens Sophie te Nuijl, leraar Nederlands en projectleider QUEST ’21, vooral dat leerlingen veel meer keuze hebben. “Het programma bestaat uit verplichte modules en keuzemodules. Tijdens de verplichte modules worden de kerndoelen van de domeinen behaald, in de keuzemodules mogen leerlingen hun onderwijs zelf inrichten. Ik geef bijvoorbeeld de verplichte module Nieuws voor het vak Nederlands, waarbij lezen en schrijfvaardigheid centraal staan. En in de brugklas geef ik de keuzemodule Debatteren. We hebben ook een keuzemodule Spelling voor leerlingen die daar moeite mee hebben, en een keuzemodule Leesvaardigheid.” 

Samenhang tussen de leergebieden

Elke leerling begint bij QUEST ’21 het eerste schooluur met coaching en begeleiding. Tijdens dit uur is er ook tijd voor het aanleren van andere vaardigheden, zoals leren leren en samenwerken. Soms krijgt een leerling in overleg met de coach het advies om een extra module spelling te volgen als dat nodig is. QUEST ’21 kent geen vakken, maar leergebieden zoals: mens en maatschappij, en mens en natuur. Dit zijn leergebieden die SLO ook hanteert. Roest: “We willen dat leerlingen de samenhang zien tussen een vak als biologie en natuurkunde. Dat brengen we dan bijvoorbeeld onder in het leergebied mens, waar leerlingen de module Licht volgen.” 

De vorm is vrij 

Het hebben van veel keuze draagt volgens Te Nuijl bij aan de motivatie van leerlingen. “Er is niet alleen keuze in modules, maar ook in hoe je bijvoorbeeld een uitleg wilt volgen: in een groepje of individueel. Leerlingen mogen soms ook zelf kiezen in welke vorm ze willen laten zien wat ze geleerd hebben. Ik vraag ze bijvoorbeeld wel allemaal een eindposter te ontwerpen, maar ze mogen zelf bedenken over welk onderwerp hun poster gaat. Of ze hebben wel allemaal hetzelfde onderwerp, maar de vorm of het medium is vrij. Leerlingen zijn zelf verantwoordelijk voor wat ze maken en bepalen zelf wat ze interessant vinden om mee aan de slag te gaan.” 

Geen cijfers

De leerlingen halen geen cijfers voor hun modules en moeten alle modules met een voldoende afronden. Lukt dat niet?  Dan krijgen de leerlingen de kans om de leerdoelen van de modules alsnog te behalen, hun werk te verbeteren of eventueel de leerdoelen te halen in een andere module met overeenkomende leerdoelen. Leerlingen krijgen feedback van de docent op wat ze gemaakt hebben. Ook wordt er veel gewerkt met tussentijdse formatieve momenten. De afronding van de modules vindt plaats door middel van eindproduct en soms met een toets.

Durven loslaten

Dat dit wel wat van je lerarenteam vraagt, beseft Barry Roest heel goed. “We hebben achttien vaste docenten bij QUEST ’21, plus een aantal leraren die hoofdzakelijk in het regulier onderwijs lesgeven en af en toe hier. De meeste vaste leraren hebben meegewerkt aan het concept voor QUEST ’21. Zij hebben het goed in de vingers, al blijft het ook zoeken naar waar het beter kan. Het is heel leuk om met elkaar uit te vinden hoe we nog meer autonomie aan de leerlingen kunnen geven. Je moet durven loslaten en durven ontwerpen. Leraren die liever werken vanuit een methode, zullen dit onderwijsprogramma heel ingewikkeld vinden.”

Samen aan de tekentafel

Sophie te Nuijl vertelt dat leraren zelf al het lesmateriaal bij QUEST ’21 maken en de modules zelf schrijven. Tijdens de lessen nemen ze meer een coachende rol in. “We zitten als team echt met elkaar aan de tekentafel en zijn soms best zoekende hoe we het moeten aanpakken. We hebben veel vergader- en afstemtijd als team. Het is goed om te horen hoe iedereen het aanpakt en of wat we met elkaar hebben bedacht ook echt werkt. Er zijn altijd punten voor verbetering en daarin leren we van elkaar, en van de leerlingen.” 

Meer weten?

• Ontdek hoe je leerlingen intrinsiek motiveert of hoe je het gevoel van ongemotiveerde leerlingen kunt erkennen. 
• Wil je aan de slag met onderwijsvernieuwingen? Lees bij de PO-Raad welke zes factoren belangrijk zijn voor duurzame onderwijsinnovatie.
• Heidi Brouwer is lerares op het A. Roland Holst College en vertelt in de interviewrubriek Levenslessen welke belangrijke les zij leerde tijdens haar werk. 
• Filosofiedocent Philippe Boekstal vindt het belangrijk dat leerlingen hun eigen toekomst vormgeven.