Maatwerk met onderwijs in units: zo werkt dat in de praktijk

Geen jaarklassen, maar onderwijs aan units van 80 leerlingen die les krijgen van leraren, specialisten en ondersteuners. Tientallen scholen hebben hun onderwijs op die manier georganiseerd om leerlingen beter passend onderwijs te kunnen geven. Hoe werkt dat in de praktijk en wat betekent het voor leerlingen en leraar?

Na een aantal experimenten onder de noemer SlimFit, is een groep scholen in het basis- en voortgezet onderwijs overgestapt op onderwijs in units of leerpleinen. Het doel is om onderwijs te geven dat beter is afgestemd op de behoefte van de leerlingen.

Meer en beter samenwerken

Zo heeft basisschool Op ’t Hof in Tricht de jaarklassen afgeschaft en werken de school met units van groep 1 en 2, groep 3, 4 en 5 en groep 6, 7 en 8. Leraren geven instructie aan een unit en daarna gaan leerlingen in kleinere groepen zelfstandig aan het werk. Ze krijgen daarbij zo veel mogelijk begeleiding op niveau van een andere leraar. Elise Hakkert, leraar van de unit 3, 4 en 5, vertelt in de video hierboven dat een goede taakverdeling en overleg met collega’s essentieel zijn voor het succes van onderwijs in units. Maar ook dat leerlingen meer en beter samenwerken door het onderwijs zo in te richten.

Leraren effectief inzetten

Ook IKC Wereldwijzer in Hoorn heeft unitonderwijs ingevoerd. De school zet op deze manier de expertise van leraren in en de klassenassistenten geven extra ondersteuning. Dat is ook voor de kleutergroepen goed te doen volgens directeur Marietje de Jong. In de video is te zien hoe de school ontwikkelingslijnen in kaart heeft gebracht. En hoe ook het gebouw is aangepast aan de nieuwe manier van werken.

Vakexperts voor maatwerk

Op OBS De Klimop uit Ter Apelkanaal krijgen leerlingen op hun eigen niveau instructie door een vakspecialist. Als leraar heb je niet meer één groep onder je hoede, maar specialiseer je je in een vakgebied. Je hebt dus telkens een andere groep voor je. Er zijn vakspecialisten voor alle kernvakken: rekenen, lezen en taal. Het lesrooster bestaat uit een half uren model waarbinnen leerlingen een half uur instructie krijgen en daarna een half uur lesstof verwerken op het leerplein.

De leraren geven instructie via het interactieve directe instructie model (IGDI). De leerlingen werken met een weektaak waarop ze zien wanneer ze instructie krijgen, waar ze moeten zijn en wat ze moeten doen. Marleen Regts, vakspecialist taal en begrijpend lezen, kan haar liefde voor het vak taal goed kwijt in het onderwijs. “Je kunt niet alleen kinderen beter maatwerk geven maar collega’s ondersteunen als zij vragen hebben over taal”, vindt zij.

Units in het speciaal onderwijs

Ook De Bolster, een school voor speciaal basisonderwijs in Wijchen, werkt met units. Leerlingen openen de dag gezamenlijk en werken daarnaast zelfstandig in kleine groepjes op hun eigen niveau met behulp van een taakbrief. Unitleider bovenbouw Marie-Louise Benda vertelt in de video over deze effectieve manier van werken. Leerlingen leren van van elkaar door mee te kijken met andere groepjes. Ook hier is goed overleg tussen collega’s van belang. Met elkaar zijn ze verantwoordelijk voor de ontwikkeling van de leerlingen binnen de unit. Ook het schoolgebouw is op het unitonderwijs aangepast: er zijn ruime units, instructieruimtes, een Bolsterplein en bijbehorende ict-voorzieningen. Het unitonderwijs bij de Bolster is, net als op OBS De Klimop, georganiseerd volgens de aanpak van Teamonderwijs op Maat (TOM).

Geen unitonderwijs zonder een onderwijsvisie

Onderwijs in units was één van de vijf experimenten van de Innovatie Impuls Onderwijs (IIO). Dit initiatief uit 2011 was bedoeld om het onderwijs te vernieuwen en te verbeteren. Meer dan 50 scholen in Nederland probeerden onderwijs in units uit onder de noemer SlimFit. De evaluatie van de experimenten leverde positieve punten en aandachtspunten op. Leraren geven aan het fijn te vinden om hun specialisatie uit te kunnen oefenen. Het is gemakkelijker om aan te sluiten bij de onderwijsbehoefte van leerlingen en scholen kunnen leraren flexibeler inzetten. Succesvol onderwijs in units staat of valt met een visie op onderwijs. Neem daarom de tijd als organisatie om een ingrijpende verandering als deze in te voeren.

Meer weten?

• Lees hoe unitonderwijs kan bijdragen aan een soepele overgang van groep 2 naar 3.
• IIO werd in 2015 beëindigd, maar over de SlimFit-experimenten is nog veel praktische informatie beschikbaar op innovatieimpulsonderwijs.nl.
• Op de Kennisrotonde is de vraag onderzocht of unitonderwijs betere leerprestaties oplevert dan onderwijs in jaarklassen, lees de conclusies.
• Een andere vraag die op Kennisrotonde onderzocht wordt is welke groepsgrootte bij unitonderwijs de beste leerprestaties oplevert bij onderbouwleerlingen.