Faalangst herkennen en aanpakken

Door faalangst kunnen leerlingen zo geblokkeerd raken, dat het resultaat van hun prestaties lager is dan je van hen mag verwachten. Faalangst is vooral de angst voor wat er gebeurt als leerlingen slechter presteren dan ze willen. Ze kunnen er helemaal door vastlopen. Lees de tips over het herkennen van faalangst en hoe je het kunt aanpakken.

Faalangst kan kinderen belemmeren in hun leren en doen en laten. Het is belangrijk dat leraren weten hoe ze faalangst herkennen en hoe ze kunnen handelen. In de video zien we hoe leraar Kristin Drijvers faalangsttraining op haar school geeft.

Er zijn drie soorten faalangst:

1. Cognitieve faalangst heeft te maken met het leren voor bijvoorbeeld een proefwerk of overhoring, of voor het oppakken van nieuwe leerstof.
2. Sociale faalangst treedt op wanneer kinderen voor een bepaalde sociale taak staan, zoals de omgang met andere leerlingen of leraren.
3. Motorische faalangst heeft te maken met het gebruiken van je lijf (vooral bij gym). De angst om te mislukken zorgt voor een verkrampte houding waardoor leerlingen dingen niet durven of kunnen.

Herkennen van faalangst

Faalangst herkennen is moeilijk. Leerlingen kunnen stil worden als ze angstig zijn, maar ze kunnen ook clownesk of stoer gedrag vertonen. Overmatig vragen stellen of juist niks durven te vragen, kunnen een signaal zijn dat een kind twijfelt aan zijn eigen kunnen. Ook hoofdpijn, buikpijn of moeilijk slapen kunnen signalen zijn.

Pubers zijn goed in het verbergen van hun angsten. Door te praten over hun gedrag, kun je er als leraar achter komen of er sprake is van faalangst. Welke motieven en gedachten heeft de leerling over zichzelf, zijn prestaties en zijn schooltaken? In hoeverre mag hij fouten maken van zichzelf? Hoe gaat hij om met kritiek (‘zie je wel dat ik het niet kan’) en complimenten (‘dat zeggen ze wel, maar menen ze vast niet’)? Houd er rekening mee dat het voor kinderen vaak moeilijk is om over deze angstige gevoelens te praten. Ze schamen zich er vaak voor dat ze hier zo bang voor zijn.

Tips

Met onderstaande tips kun je faalangst aanpakken:

• Faalangst is niet gek of abnormaal; veel mensen hebben er last van. Praat erover in de klas zodat leerlingen beseffen dat het iedereen kan overkomen. 
• Leerlingen met faalangst zien in een nieuwe opdracht meestal iets bedreigends. Bij de instructie van nieuwe leerstof helpt het om tussendoor samen met de leerling een doelstelling, afgepaste instructiemomenten en kleine verwerkingstaken te formuleren. 
• Zoek een evenwicht tussen negatieve en positieve reacties. Faalangstige kinderen hebben vaak alleen aandacht voor negatieve opmerkingen over hun gedrag. Geef vaker een positieve reactie of een compliment aan leerlingen met faalangst.
• Falen mag. Veel leraren focussen op presteren, waardoor leerlingen het gevoel kunnen krijgen dat mislukken geen optie is.
• Leerlingen met faalangst moeten leren om lief te zijn voor zichzelf. Ze zijn vaak erg kritisch naar zichzelf. Houd hen een spiegel voor: ben jij net zo kritisch naar anderen als naar jezelf?

Meer weten over faalangst

Lees meer artikelen over faalangst op leraar24.nl: 

• Leer hoe je zorgt voor meer zelfvertrouwen en motivatie
• Bekijk ook deze video van de Vrije Universiteit van Vlaanderen: Waarom behalen zoveel hoogbegaafden geen diploma?