Foto’s helpen bij taalontwikkeling in speciaal onderwijs
Leerlingen met een taalachterstand of een taalontwikkelingsstoornis (TOS) kun je helpen met visuele ondersteuning zoals pictogrammen, gebaren en concrete materialen. Ook met foto’s kun je de woordenschat van leerlingen en hun taalbegrip vergroten, door er samen over te praten. Lees hoe je fotoverhalen of fotoboeken kunt inzetten om de taalontwikkeling van leerlingen te stimuleren.
In het speciaal onderwijs hebben leerlingen met een taalachterstand of een taalontwikkelingsstoornis vaak problemen met het begrijpen van taal of hebben ze moeite met spreken. Het lukt dan bijvoorbeeld niet om verstaanbaar te praten, gedachten onder woorden te brengen, een gesprek aan te gaan, conflicten uit te praten of mondelinge opdrachten uit te voeren.
In de video’s in dit artikel zie je drie voorbeelden speciaal onderwijsscholen die fotoverhalen of fotoboeken gebruiken om het taalbegrip te stimuleren.
Beter lezen en spreken met fotoboek
Leerlingen in de MG-leerstroom van Drostenburg hebben naast verschillende beperkingen ook vaak moeite met de taal. Leraren ondersteunen leerlingen op verschillende manieren, onder andere door met ondersteunende gebaren te praten.
Volgens leraar Greet Dekker biedt de methode voor lezen niet genoeg oefening bij het begrijpen van de taal. Daarom maken leraren zelf fotoboeken, bijvoorbeeld van activiteiten die leerlingen samen hebben gedaan. Bij elke foto maakt de leraar een korte tekst waarin moeilijke woorden herhaald worden en ook nieuwe woorden aan bod komen.
Voordelen van een fotoboek zijn:
- Leerlingen zijn enthousiast als ze de foto’s terugzien; ze praten spontaner en dat stimuleert op een natuurlijke manier de mondelinge taal
- Door foto’s te koppelen aan schriftelijke taal, begrijpen de leerlingen de tekst beter. Technisch lezen wordt daardoor betekenisvoller.
- Fotoverhalen stimuleren de interactie tussen leerlingen; ze praten met elkaar en delen ervaringen. Dat is goed voor hun sociale ontwikkeling.
- Omdat de fotoverhalen ook op het ouderportaal worden gezet, kunnen ouders er thuis ook met hun kinderen over praten. Dat zorgt voor meer begrip over en weer.
Zo gebruiken leraren het fotoboek in de les
De leraren op deze school bespreken de fotoverhalen eerst klassikaal. Ze lezen de tekst voor en leggen moeilijke woorden of begrippen uit. Daarna lezen de leerlingen in tweetallen de tekst en bespreken het verhaal en afbeeldingen. Dekker vindt het leuk om te zien dat leerlingen bij het bespreken van de foto’s vaak veel meer zien dan eerst.
Lesmethode Fototaal: thema’s en activiteiten
Ook op De Eenhoorn in Hoorn, school voor ZML-onderwijs, zijn leraren enthousiast over foto’s. In de onderbouw gebruiken ze daarvoor de methode Fototaal. Mirjam de Jong vindt het prettig werken omdat de foto’s goed aansluiten bij de belevingswereld van de kinderen. Rondom de thema’s zijn er verschillende activiteiten die de leraar gedifferentieerd kan aanbieden. De leraar maakt foto’s van de leerlingen en van voorwerpen die bij het thema horen. Bekijk in de video hieronder hoe de leerlingen een actieve woordenschatles krijgen.
Zelfstandigheid stimuleren met fotoboek
Leraren op De Heldringschool in Amsterdam voor zmlk-onderwijs maken samen met ergotherapeuten fotoboeken om oudere leerlingen te ondersteunen bij het aanleren van praktische vaardigheden in huis zoals de (af)was doen en schoonmaken. Ook over vrije tijd zijn er fotoboeken gemaakt. Ze bevatten foto’s, pictogrammen en korte zinnen en bieden leerlingen structuur. Leerlingen die niet kunnen lezen, kunnen door het beeldmateriaal de fotoboeken ook zelfstandig gebruiken. Het is de bedoeling dat ze de fotoboeken na verloop van tijd niet meer nodig hebben.
Meer weten?
- Op Leraar24 vind je verschillende artikelen over het stimuleren van de taalontwikkeling in het speciaal onderwijs: Cluster 2 voor dove en slechthorende kinderen of kinderen met een taalontwikkelingsstoornis en Nederlands ondersteund met gebaren
- Lees het praktische handboek Vijf op een rij met tips voor iedereen die werkt met leerlingen met tos
- Lees op de website van NRO over het praktijkonderzoek naar ondersteuning bij taalontwikkelingsstoornissen in het regulier en speciaal basisonderwijs
